(Reuters သတင္းမွ 15 Dec 2011 ရက္စြဲပါ “UN nuclear watch dog wants to visit Myanmar” သတင္းကို Transparency Myanmar မွဘာသာျပန္ဆိုသည္)
ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ ထုတ္လုပ္ရန္ ႀကိဳးစားေနသည္ပာူေသာ မႏွစ္က ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာသတင္းဌာန တစ္ခု၏ စြပ္စြဲခ်က္ကို ျငင္းဆိုခဲ့သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ႏ်ဴကလီးယားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ေနရာမ်ားသို႔ သြားေရာက္ခြင့္ရရွိရန္ ကုလသမဂၢ ႏ်ဴကလီးယား ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူမ်ားက ႀကိဳးစားေနေၾကာင္း ယင္းကိစၥႏွင့္ အကြ်မ္းတဝင္ရွိသူ သံတမန္တစ္ဦးက ေျပာၾကားလိုက္သည္။
ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အလြန္တြင္ အေျခခံက်က်ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား စတင္ေနသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ႏိုင္ငံတကာ အႏုျမဴစြမ္းအင္ ေအဂ်င္စီ IAEA မွ စစ္ေဆးေရးမွဴးမ်ား လာေရာက္ႏိုင္ေၾကာင္း စက္တင္ဘာလအတြင္း ေဆြးေႏြးမႈမ်ားတြင္ ျမန္မာတာဝန္ရွိသူမ်ားက ခြင့္ျပဳလိုက္ၾကၿပီ ျဖစ္သည္။
IAEA အဖြဲ႔ဝင္ႏိုင္ငံမ်ား ညီလာခံ၏ အဝန္းအဝိုင္းတြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ေဆြးေႏြးမႈသည္ ျမန္မာႏ်ဴကလီးယားကိစၥ တိုးတက္ေျဖရွင္းႏိုင္မည့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားကို ျမႇင့္တင္ေပးခဲ့သည္ပာု ေျပာၾကားေသာ အဆိုပါသံတမန္က IAEA သြားေရာက္ၾကည့္႐ႈလိုသည့္ ေနရာမ်ားကိုမူ သတ္မွတ္ခဲ့ျခင္းမရွိပာု ျဖည့္စြက္ ေျပာၾကားသည္။ ယင္းကိစၥကို IAEA က လတ္တေလာ မွတ္ခ်က္မေပးေသးပါ။
အေရွ႕ေတာင္အာရွ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံကို စြန္႔ခြာလာေသာ တပ္ေျပးအရာရွိမ်ားက ၎တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ား တိုးတက္ေအာင္ လ်ိဳ႕ဝွက္စီစဥ္ေနေၾကာင္း ဖြင့္ခ် ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၿပီးေနာက္တြင္ ၂၀၁၀ ႏွစ္လယ္ပိုင္း၌ ေနာ္ေဝးအေျခစိုက္ ျမန္မာသတင္းဌာနက အေထာက္အထားမ်ားျဖင့္ သတင္းေဖာ္ျပခဲ့သည္။
IAEA အစီရင္ခံစာကို ေလ့လာေနဆဲျဖစ္သည္ပာုသာ ထိုစဥ္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ IAEA အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္သည့္အျပင္ ႏ်ဴကလီးယားမျပန္႔ပြားေရး စာခ်ဳပ္အဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အႏုျမဴလက္နက္ထုတ္လုပ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ စီးပြားေရးေတာင့္တင္းျခင္းမရွိပါပာု ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္ သံအမတ္ႀကီး ဦးတင္ဝင္းက စက္တင္ဘာလတြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ျမန္မာတို႔သည္ ႏ်ဴကလီးယားကိစၥ အေပၚ စြပ္စြဲမႈမ်ားကို ယခင္းကလည္း အစဥ္တစိုက္ ျငင္းဆိုခဲ့သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ သုေတသနအစီအစဥ္ ရွိေနေၾကာင္း ေဆြးေႏြးထားသည့္ ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာသတင္းဌာနႏွင့္ ျမန္မာတပ္ေျပးအရာရွိမ်ား အၾကားမွ အင္တာဗ်ဴးမ်ား၏ စြပ္စြဲခ်က္သည္ သက္ေသာ အေထာက္အထား ခိုင္မာမႈ အားနည္းေနသည္ပာု အေမရိကန္အေျခစိုက္ ‘ဉာဏ္က်ယ္’ အုပ္စုတစ္စုက ဆိုသည္။
သို႔ေသာ္လည္း Institute for Science and International Security(ISIS) က “ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္းအေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအား ႏ်ဴကလီးယားမျပန္႔ပြားေရး ရည္မွန္းခ်က္ စည္းကမ္းမ်ားကို အျပည့္အဝ တာဝန္ယူ လိုက္နာရန္ႏွင့္ ၎တာဝန္မ်ားကို အျပည့္အဝအကဲခတ္ခြင့္ေပးရန္ တသမတ္တည္း ဆက္လက္ ရပ္တည္ေတာင္းဆိုသြားရမည္” ပာု ေျပာၾကားထားသည္။
ေျမာက္ကိုရီးယားဆန္႔က်င္မႈ
IAEA အေနျဖင့္ ကမၻာေပၚတြင္ အႏူျမဴဗံုးမ်ား ျပန္႔ပြားမႈကို တားဆီးရန္အတြက္၊ ႏ်ဴကလီးယား ပစၥည္းမွန္သမွ်ကို စစ္ေရးကိစၥအတြက္ ေျပာင္းလဲျခင္းမျပဳႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားျခင္းျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ေနျခင္းျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ႏ်ဴကလီးယားအသံုးခ်မႈဆိုင္ရာ တားျမစ္ကိရိယာမ်ားကို ရရွိေအာင္ တရားမဝင္ ခက္ခဲစြာ ႀကိဳးပမ္းျခင္းႏွင့္ ႏ်ဴကလီးယားကိစၥ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ IAEA ေမးခြန္းမွန္သမွ်ကို ေျဖၾကားရန္ လိုအပ္သည္ပာု ‘ISIS’ ကဆိုသည္။
ထို႔အျပင္ ယခင္က ေျမာက္ကိုရီးယားူႏွင့္ နည္းပညာလႊဲေျပာင္းမႈ၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈတို႔ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကို တင္ျပျခင္း၊ ႐ုရွားသို႔ ႏ်ဴကလီးယားႏွင့္ ဒံုးက်ည္အသံုးခ်မႈဆိုင္ရာ ေလ့က်င့္မႈအတြက္ ေက်ာင္းသားမ်ား ဆက္လက္ ေစလႊတ္ေနျခင္းအေပၚ ရွင္းလင္းျခင္း တို႔ကိုလည္း ျပဳလုပ္သင့္သည္ပာု ISIS ဉာဏ္က်ယ္အုပ္စုက ဆက္လက္ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ယခင္ႏွစ္က ကုလသမဂၢ အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္တြင္ ေျမာက္ကိုရီးယားႏိုင္ငံသည္ စီးပြားေရးနိမ့္က်ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အပါအဝင္ အီရန္ႏွင့္ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ႏ်ဴကလီးယားတားျမစ္နည္းပညာမ်ားကို တိတ္တဆိတ္ ျဖန္႔ျဖဴးေနဖြယ္ ရွိသည္ပာု တင္ျပထားသည္။
သို႔ေသာ္လည္း အကဲခတ္ေလ့လာသူအမ်ားစုက ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ႏ်ဴကလီးယားစြမ္းရည္ကို ပိုင္ဆိုင္ရန္ အလြန္ အလွမ္းကြာေဝးေနဆဲပာု ယံုၾကည္ထားၾကၿပီး အေမရိကန္တာဝန္ရွိသူမ်ားကလည္း ျမန္မာႏွင့္ ေျမာက္ကိုရီးယား ဆက္ဆံေရးတြင္ ႏ်ဴကလီးယားအစီအစဥ္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ပါဝင္ပတ္သက္ေနသည္ ပာူေသာ စိုးရိမ္မႈမ်ားကို အေလးမထားခဲ့ၾကေပ။
ၿပီးခဲ့ေသာ ႏွစ္ပတ္ခန္႔က သမိုင္းဝင္အထင္ကရ ခရီးစဥ္အျဖစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ေရာက္လာေသာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ပာီလာရီကလင္တန္က ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ႏိုင္ငံျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားမႈေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာက အေရးယူဒဏ္ခတ္ထားေသာ ေျမာက္ကိုရီးယားႏွင့္ တရားမဝင္ဆက္သြယ္မႈမ်ားကို အဆံုးသတ္ရန္ ေနျပည္ေတာ္ အာဏာပိုင္မ်ားကို တိုက္တြန္းေျပာၾကားခဲ့သည္။
ထို႔ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ႏ်ဴကလီးယားနည္းပညာအတြက္ ေျမာက္ကိုရီးယားႏွင့္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိပါပာု ျငင္းဆို၍ အႏုျမဴလက္နက္ နည္းပညာဖလွယ္ရန္ ၎တုိ႔ႏွစ္ႏိုင္ငံ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ေနၾကသည္ ပာူေသာ မွန္းဆခ်က္မ်ားအေပၚ ပထမဆံုးအႀကိမ္ တုန္႔ျပန္ မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့သည္။
ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ ထုတ္လုပ္ရန္ ႀကိဳးစားေနသည္ပာူေသာ မႏွစ္က ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာသတင္းဌာန တစ္ခု၏ စြပ္စြဲခ်က္ကို ျငင္းဆိုခဲ့သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ႏ်ဴကလီးယားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ေနရာမ်ားသို႔ သြားေရာက္ခြင့္ရရွိရန္ ကုလသမဂၢ ႏ်ဴကလီးယား ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူမ်ားက ႀကိဳးစားေနေၾကာင္း ယင္းကိစၥႏွင့္ အကြ်မ္းတဝင္ရွိသူ သံတမန္တစ္ဦးက ေျပာၾကားလိုက္သည္။
ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အလြန္တြင္ အေျခခံက်က်ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား စတင္ေနသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ႏိုင္ငံတကာ အႏုျမဴစြမ္းအင္ ေအဂ်င္စီ IAEA မွ စစ္ေဆးေရးမွဴးမ်ား လာေရာက္ႏိုင္ေၾကာင္း စက္တင္ဘာလအတြင္း ေဆြးေႏြးမႈမ်ားတြင္ ျမန္မာတာဝန္ရွိသူမ်ားက ခြင့္ျပဳလိုက္ၾကၿပီ ျဖစ္သည္။
IAEA အဖြဲ႔ဝင္ႏိုင္ငံမ်ား ညီလာခံ၏ အဝန္းအဝိုင္းတြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ေဆြးေႏြးမႈသည္ ျမန္မာႏ်ဴကလီးယားကိစၥ တိုးတက္ေျဖရွင္းႏိုင္မည့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားကို ျမႇင့္တင္ေပးခဲ့သည္ပာု ေျပာၾကားေသာ အဆိုပါသံတမန္က IAEA သြားေရာက္ၾကည့္႐ႈလိုသည့္ ေနရာမ်ားကိုမူ သတ္မွတ္ခဲ့ျခင္းမရွိပာု ျဖည့္စြက္ ေျပာၾကားသည္။ ယင္းကိစၥကို IAEA က လတ္တေလာ မွတ္ခ်က္မေပးေသးပါ။
အေရွ႕ေတာင္အာရွ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံကို စြန္႔ခြာလာေသာ တပ္ေျပးအရာရွိမ်ားက ၎တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ား တိုးတက္ေအာင္ လ်ိဳ႕ဝွက္စီစဥ္ေနေၾကာင္း ဖြင့္ခ် ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၿပီးေနာက္တြင္ ၂၀၁၀ ႏွစ္လယ္ပိုင္း၌ ေနာ္ေဝးအေျခစိုက္ ျမန္မာသတင္းဌာနက အေထာက္အထားမ်ားျဖင့္ သတင္းေဖာ္ျပခဲ့သည္။
IAEA အစီရင္ခံစာကို ေလ့လာေနဆဲျဖစ္သည္ပာုသာ ထိုစဥ္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ IAEA အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္သည့္အျပင္ ႏ်ဴကလီးယားမျပန္႔ပြားေရး စာခ်ဳပ္အဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အႏုျမဴလက္နက္ထုတ္လုပ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ စီးပြားေရးေတာင့္တင္းျခင္းမရွိပါပာု ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္ သံအမတ္ႀကီး ဦးတင္ဝင္းက စက္တင္ဘာလတြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ျမန္မာတို႔သည္ ႏ်ဴကလီးယားကိစၥ အေပၚ စြပ္စြဲမႈမ်ားကို ယခင္းကလည္း အစဥ္တစိုက္ ျငင္းဆိုခဲ့သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ သုေတသနအစီအစဥ္ ရွိေနေၾကာင္း ေဆြးေႏြးထားသည့္ ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာသတင္းဌာနႏွင့္ ျမန္မာတပ္ေျပးအရာရွိမ်ား အၾကားမွ အင္တာဗ်ဴးမ်ား၏ စြပ္စြဲခ်က္သည္ သက္ေသာ အေထာက္အထား ခိုင္မာမႈ အားနည္းေနသည္ပာု အေမရိကန္အေျခစိုက္ ‘ဉာဏ္က်ယ္’ အုပ္စုတစ္စုက ဆိုသည္။
သို႔ေသာ္လည္း Institute for Science and International Security(ISIS) က “ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအဝိုင္းအေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအား ႏ်ဴကလီးယားမျပန္႔ပြားေရး ရည္မွန္းခ်က္ စည္းကမ္းမ်ားကို အျပည့္အဝ တာဝန္ယူ လိုက္နာရန္ႏွင့္ ၎တာဝန္မ်ားကို အျပည့္အဝအကဲခတ္ခြင့္ေပးရန္ တသမတ္တည္း ဆက္လက္ ရပ္တည္ေတာင္းဆိုသြားရမည္” ပာု ေျပာၾကားထားသည္။
ေျမာက္ကိုရီးယားဆန္႔က်င္မႈ
IAEA အေနျဖင့္ ကမၻာေပၚတြင္ အႏူျမဴဗံုးမ်ား ျပန္႔ပြားမႈကို တားဆီးရန္အတြက္၊ ႏ်ဴကလီးယား ပစၥည္းမွန္သမွ်ကို စစ္ေရးကိစၥအတြက္ ေျပာင္းလဲျခင္းမျပဳႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားျခင္းျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ေနျခင္းျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ႏ်ဴကလီးယားအသံုးခ်မႈဆိုင္ရာ တားျမစ္ကိရိယာမ်ားကို ရရွိေအာင္ တရားမဝင္ ခက္ခဲစြာ ႀကိဳးပမ္းျခင္းႏွင့္ ႏ်ဴကလီးယားကိစၥ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ IAEA ေမးခြန္းမွန္သမွ်ကို ေျဖၾကားရန္ လိုအပ္သည္ပာု ‘ISIS’ ကဆိုသည္။
ထို႔အျပင္ ယခင္က ေျမာက္ကိုရီးယားူႏွင့္ နည္းပညာလႊဲေျပာင္းမႈ၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈတို႔ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကို တင္ျပျခင္း၊ ႐ုရွားသို႔ ႏ်ဴကလီးယားႏွင့္ ဒံုးက်ည္အသံုးခ်မႈဆိုင္ရာ ေလ့က်င့္မႈအတြက္ ေက်ာင္းသားမ်ား ဆက္လက္ ေစလႊတ္ေနျခင္းအေပၚ ရွင္းလင္းျခင္း တို႔ကိုလည္း ျပဳလုပ္သင့္သည္ပာု ISIS ဉာဏ္က်ယ္အုပ္စုက ဆက္လက္ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ယခင္ႏွစ္က ကုလသမဂၢ အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္တြင္ ေျမာက္ကိုရီးယားႏိုင္ငံသည္ စီးပြားေရးနိမ့္က်ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အပါအဝင္ အီရန္ႏွင့္ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ႏ်ဴကလီးယားတားျမစ္နည္းပညာမ်ားကို တိတ္တဆိတ္ ျဖန္႔ျဖဴးေနဖြယ္ ရွိသည္ပာု တင္ျပထားသည္။
သို႔ေသာ္လည္း အကဲခတ္ေလ့လာသူအမ်ားစုက ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ႏ်ဴကလီးယားစြမ္းရည္ကို ပိုင္ဆိုင္ရန္ အလြန္ အလွမ္းကြာေဝးေနဆဲပာု ယံုၾကည္ထားၾကၿပီး အေမရိကန္တာဝန္ရွိသူမ်ားကလည္း ျမန္မာႏွင့္ ေျမာက္ကိုရီးယား ဆက္ဆံေရးတြင္ ႏ်ဴကလီးယားအစီအစဥ္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ပါဝင္ပတ္သက္ေနသည္ ပာူေသာ စိုးရိမ္မႈမ်ားကို အေလးမထားခဲ့ၾကေပ။
ၿပီးခဲ့ေသာ ႏွစ္ပတ္ခန္႔က သမိုင္းဝင္အထင္ကရ ခရီးစဥ္အျဖစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ေရာက္လာေသာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ပာီလာရီကလင္တန္က ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ႏိုင္ငံျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားမႈေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာက အေရးယူဒဏ္ခတ္ထားေသာ ေျမာက္ကိုရီးယားႏွင့္ တရားမဝင္ဆက္သြယ္မႈမ်ားကို အဆံုးသတ္ရန္ ေနျပည္ေတာ္ အာဏာပိုင္မ်ားကို တိုက္တြန္းေျပာၾကားခဲ့သည္။
ထို႔ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ႏ်ဴကလီးယားနည္းပညာအတြက္ ေျမာက္ကိုရီးယားႏွင့္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိပါပာု ျငင္းဆို၍ အႏုျမဴလက္နက္ နည္းပညာဖလွယ္ရန္ ၎တုိ႔ႏွစ္ႏိုင္ငံ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ေနၾကသည္ ပာူေသာ မွန္းဆခ်က္မ်ားအေပၚ ပထမဆံုးအႀကိမ္ တုန္႔ျပန္ မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့သည္။
