ဘာလီကၽြန္းတြင္ ထိပ္သီးညီလာခံအတြက္ အာရွေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္အတူ အေမရိကန္၊ တ႐ုတ္၊ ႐ုရွား ေခါင္းေဆာင္မ်ား စုေဝးၾကမည္

(VOA News မွ 9 Nov 2011 ရက္စဲြပါ US, China , Russia to goin Asian Leaders for summit in bali သတင္းေဆာင္းပါးကုိ yangonchronicle မွ ဘာသာျပန္ဆုိသည္)

လာမည့္သီတင္းပတ္(ႏုိဝင္ဘာ ၁၄ - ၁၉)တြင္ ၁၈ ႏုိင္ငံမွေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ၆ ႀကိမ္ေျမာက္ အေရွ႕အာရွ ထိပ္သီးညီလာခံ တက္ေရာက္ရန္အတြက္ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံဘာလီကၽြန္းေပၚတြင္ စုေဝးၾကေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။

ေဒသတြင္း စီးပြားေရးႏွင့္ လံုၿခံဳေရးေဆြးေႏြးပဲြဖုိရမ္သည္ ယခုႏွစ္ပုိင္းမ်ားအတြင္း အေရးပါမႈ မွန္မွန္တုိးတက္လာခဲ့ၿပီး ယခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၊ ႐ုရွားႏွင့္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံတုိ႔မွ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ပထမဆံုးအႀကိမ္ ပါဝင္လာမည္ ျဖစ္သည္။

အိမ္ရွင္ႏုိင္ငံျဖစ္ေသာ အာဆီယံဥကၠ႒ အင္ဒုိနီးရွားကလည္း ၎၏ ေယဘုယ်ဆႏၵတူညီမႈ တည္ေဆာက္ျခင္း လုပ္ငန္းမွတစ္ဆင့္ ညီလာခံ၏ ဂုဏ္သတင္းကုိ ျမႇင့္တင္လ်က္ရွိသည္။

ဘုရားေက်ာင္းပဋိပကၡၾကားဝင္ျပန္ေျဖျခင္း

ေဖေဖၚဝါရီလအတြင္းက သမုိင္းဝင္ဟိႏၵဴ-ခမာ ဘုရားေက်ာင္းအနီးတစ္ဝုိက္ နယ္စပ္အျငင္းပြားမႈေၾကာင့္ ထုိင္းႏွင့္ ကေမၻာဒီယားအၾကား တုိက္ပဲြမ်ား ျဖစ္ပြားရာတြင္ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးမာတီနာတာလီဂါဝါက အာဆီယံဥကၠ႒က႑မွေန၍ ျဖန္ေျဖေပးခဲ့သည္။

အဆုိပါႏွစ္ႏုိင္ငံအၾကား လြန္းျပန္ကူးသန္းညိႇႏႈိင္းေပးေနေသာ လပုိင္းမ်ားအတြင္း နာတာလီဂါဝါက အာဆီယံအဖဲြ႕၏ ေယဘူယ်သေဘာထား တည္ေဆာက္ျခင္းနည္းလမ္းကုိ ကာကြယ္ေျပာဆုိခဲ့ေသာ္လည္း ႏုိင္ငံေရးစီးပြားေရး ဒဏ္ခတ္မႈျဖင့္ ၿခိမ္းေျခာက္၍မရျခင္းက မိမိ၏လုပ္ငန္းကုိ ပုိမုိခံစား ေစေၾကာင္း ဝန္ခံေျပာၾကားခဲ့သည္။

ဒစ္ပလုိေမစီ(Diplomacy)နဲ႔ ဖိအားေပးလုိ႔ရတယ္ဆုိေပမယ့္ Sanctions ေတြနဲ႔လည္း တြန္းအားေပးဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ျမင္ၾကရမွာပါ။ အခုဒုိင္လူႀကီးက အျပင္ထြက္ေပးေနရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ဘက္ကုိလည္း နည္းနည္းေလာက္ ျပန္စဥ္းစားၿပီး ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အာဆီယံရဲ႕ ေနရာဘယ္မွာ လဲလုိ႔ သံုးသပ္ၾကပါဦးဟု နာတာလီဂါဝါက ေျပာဆုိခဲ့သည္။

အျငင္းပြား ၂ ႏုိင္ငံအၾကားအပတ္အေခတ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူညီခ်က္ ရရွိေအာင္ နာတာလီဂါဝါ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ့ေသာ္လည္း အျငင္းပြား ဇံုအတြင္း အင္ဒုိးနီးရွား ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ ထိန္းသိမ္းေရးတပ္မ်ား စခန္းခ်ရန္ ေတာင္းဆုိသည့္ အစီအစဥ္ကုိမူ လက္ေတြ႕အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏုိင္ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။

ယခုအခါ ကမၻာ့လူဦးေရထက္ဝက္ခန္႔ႏွင့္ ျမန္ဆန္စြာႀကီးထြားေနေသာ စီးပြားေရးႏုိင္ငံမ်ားစြာ ပါဝင္ေသာေဒသအတြက္ အေရးပါမႈ ပုိလာေသာ အေရွ႕အာရွ ထိပ္သီးညီလာခံႏွင့္ အာဆီယံဖုိရပ္ကုိ အဆုိပါ ဒစ္ပလုိေမစီကပင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။

အာရွပစၥဖိတ္ေဒသသည္ လာမည့္ဆယ္စုႏွစ္မ်ားအတြင္း အေမရိကန္ အက်ဳိးစီးပြားမ်ားအတြက္ အလားအလာႏွင့္ အေရးပါမႈ အရွိဆံုး ေဒသတစ္ခု ျဖစ္သည္ဟု အေမရိကန္တာဝန္ရွိသူမ်ားက အၿမဲတေစ ေျပာဆုိခဲ့ၾကသည္။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ဒစ္ပလုိေမစီ

ဇူလုိင္လက ေနာက္ဆံုးက်င္းပခဲ့ေသာ အာဆီယံေဒသတြင္း လံုၿခံဳေရးဆုိင္ရာ ထိပ္သီးညီလာခံတြင္ နာတာလီဂါဝါက ေရနံႂကြယ္ဝေသာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ျပင္ ျပႆနာေျဖရွင္းရန္ တ႐ုတ္ႏွင့္ အာဆီယံႏုိင္ငံ မ်ားအၾကား သေဘာတူညီမႈရရွိျခင္းကုိ ႀကိဳဆုိေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။

သုိ႔ေသာ္ အဆုိပါ သေဘာတူညီခ်က္သည္ “သေဘာတူညီမႈ ရရွိႏုိင္မည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ၂ ဖက္စလံုးကုိ ေတာင္းဆုိထား ျခင္းမွ်သာျဖစ္သည္။

ထုိ႔အျပင္ ညီလာခံ အဝန္းအဝုိင္းတြင္ ေတာင္ႏွင့္ေျမာက္ကုိရီးယားတုိ႔မွ တာဝန္ရွိသူမ်ားအလြတ္ သေဘာေတြ႕ဆံု ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကၿပီး ၿပံဳးယမ္း၏ ႏ်ဴကလီးယားအစီအစဥ္ႏွင့္ဆုိင္ေသာ ၆ ႏုိင္ငံေဆြးေႏြးပဲြျပန္လည္ စတင္ရန္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကုိ အစပ်ဳိးေပးလ်က္ရွိသည္။

အင္ဒုိနီးရွားဒုတိယသမၼတ၏ ႏုိင္ငံေရးလက္ေထာက္တစ္ဦးျဖစ္သူ ဒီဝီေဖာ္က်ဴနာအန္နဝါက “အာဆီယံ ထိပ္သီးညီလာခံမ်ားသည္ ေျမစမ္း ခရမ္းပ်ဳိး သေဘာတူညီခ်က္အဆင့္မွ်သာ ထုတ္လုပ္ေပးႏုိင္ေသးေသာ္လည္း ေဒသတြင္းၿငိမ္းခ်မ္းမႈႏွင့္ တည္ၿငိမ္မႈကုိ ထိမ္းသိမ္းရာတြင္ အေရးႀကီးေသာ က႑မွ ပါဝင္ေနသည္ဟု ေျပာၾကားသည္။

“အလြန္ဆံုး လုပ္ႏုိင္တာကေတာ့ တင္းမာမႈကုိ ျဖန္႔ထုတ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားတာပါ။ ဒါဆုိရင္ ဆုိင္ရာႏုိင္ငံေတြအၾကား ဆက္ႏြယ္ ပတ္သက္မႈေတြ ရွိလာေအာင္ ဖန္တီးႏုိင္မယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္ကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ႏုိင္ ၿပီေပါ့။ ဒီလုိဆုိရင္ ၿပိဳင္ဖက္ရန္သူေတြလုိ ဆက္ဆံ ေနတာထက္ အက်ဳိးတူ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တဲ့ နည္းလမ္းကုိ ေတြ႕လာၾကမွာပါ”ဟု အန္နဝါက ေျပာၾကားသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံကိစၥ

၂၀၁၄ တြင္ အာဆီယံအလွည့္က်ဥကၠ႒ တာဝန္ယူရန္ ျမန္မာတုိ႔ႀကိဳးပမ္းေနေသာ ကိစၥသည္လည္း အေရွ႕အာရွ ထိပ္သီးညီလာခံ အစီအစဥ္တြင္ ပါဝင္လာဖြယ္ရွိသည္။

မႏွစ္က ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားအၿပီး ဒီမိုကေရစီလုပ္ငန္းစဥ္ကိုဆက္၍ အေကာင္အထည္ေဖာ္လာျခင္း၊ ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ကို လႊတ္ေပးျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအခ်ိဳ႕ကို လႊတ္ေပးျခင္းတို႔အတြက္ ဆုလာဒ္အျဖစ္ ႃခြင္းခ်က္သတ္မွတ္ေထာက္ခံမည္ဟု အာဆီယံက ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားထားသည္။

လူ႔အခြင္႔အေရးအုပ္စု အခ်ိဳ႕ကမူ “အာဆီယံသည္ အဖြဲ႕၏ ကိုယ္ပိုင္ဟန္ ဒီမိုကေရစီႏွင္႔ လူ႔အခြင္႔အေရး စည္းကမ္းမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ေလးစားလိုက္နာလာေအာင္ ခပ္မာမာဆက္ဆံ၍ ဖိ္အားေပးသင္႔ေၾကာင္း” တိုက္တြန္း ေျပာဆိုလ်က္ရွိသည္။

အန္ႏုဝါ က ဆက္လက္၍ “အာဆီယံသည္ ၂၀၀၅ တြင္ ဒီမိုကေရစီ ႏွင္႔ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး စည္းမ်ဥ္းမ်ားကို စတင္ခ်မွတ္မည့္ ေဒသတြင္ ေပါင္းစည္းမႈ အဖြဲ႕ႀကီး ျဖစ္လာေအာင္ ဦးတည္ေနျခင္းေၾကာင္႔ ယခုအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႀကိဳးပမ္းမႈကို ေထာက္ခံျခင္းသည္ အာဆီယံအဖြဲ႕၏ ဂုဏ္သိကၡာအတြက္ အႏာၱရာယ္ႀကီးသည္” ဟု သံုးသပ္ေျပာ ၾကား သည္။

“တကယ္လို႔ အေရးပါတဲ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ မလုပ္ဘူးဆိုရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ေနာက္ျပန္ ဆုတ္သြားမယ္ဆိုရင္ေတာ႔ အာဆီယံအသိုင္းအဝိုင္း ေပါင္းစည္းမႈ မတိုင္မွီ တစ္ႏွစ္အလုိ ၂၀၁၄ မွာ အာဆီယံကို ျမန္မာဦးေဆာင္တဲ႔ကိစၥဟာ အာဆီယံကို လူထုဆက္ဆံေရး က႑မွာ ဂုတ္သိကၡာညစ္ႏြမ္းက်ဆင္းမႈ ကပ္ေဘးသင္႔ေအာင္ ဆိုးက်ိဳးေပးမယ္႔ အလားအလာမ်ားေနပါတယ္” ဟု အန္ႏုဝါက ဆိုပါသည္။

သို႔ေသာ္လည္း ေဒသတြင္း စီးပြားေရး ႀကီးထြားေနသည္႕ ယခုကဲ႔သို႔ကာလမ်ိဳးတြင္ အာဆီယံပံုစံ၊ အာဆီယံ ဟန္ပန္ျဖင္႔ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ အက်ိဳး စီးပြားမ်ားကို အာရုံစိုက္ျခင္း၊ အားေပးတိုက္တြန္းျခင္း၊ ေယဘူယ်တူညီမႈကို အခ်ိန္ယူ တည္ေဆာက္ျခင္းတုိ႔သည္ ေဒသ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈႏွင္႔ တည္ၿငိမ္မႈကို ေသခ်ာေစမည့္ အထိေရာက္ဆံုးနည္းလမ္းျဖစ္သည္ဟု သူမက မွတ္ခ်က္ေပးေျပာဆိုသြားသည္။