ျမန္မာတို႔သည္ အလႇဴေရစက္ လက္ႏႇင့္မကြာ ဟူသကဲ့သို႔ သူ႕ရာသီႏႇင့္သူ ၀ါဆိုလည္း ၀ါဆိုမို႔၊ ကထိန္လည္းကထိန္မို႔ လႇဴၾကတန္းၾကသည္။ သားရႇင္ျပဳပြဲ၊ ဒုလႅဘရဟန္းခံပြဲစ သည္ျဖင့္လည္း အလႇဴအတန္းျပဳၾကသည္။ 'ဒါနံ နာမ ပရိစၥာဂ လကၡဏံ' ဟုဆိုသည့္အတိုင္း အလႇဴဒါနဟူသည္ စြန္႔ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
အလႇဴဒါနျပဳရာ သက္ဆိုင္ရာ ေက်ာင္းတိုက္မ်ားသို႔ လူႏႇစ္မ်ဳိးလာသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ တစ္မ်ဳိးက စြန္႔ဖို႔လာသူမ်ားျဖစ္သည္။ တစ္မ်ဳိးက စားဖို႔လာသူမ်ား ျဖစ္သည္။အလႇဴရႇင္မ်ားက စြန္႔ဖို႔လာၾကသည္။ ဖိတ္ၾကားထားသည့္ ဧည့္သည္မ်ားက စား ဖို႔လာၾကသည္။ သို႔ေသာ္ စြန္႔သူႏႇင့္စားသူ ႏႇစ္ဦးႏႇစ္၀ ၾကည္ၾကည္ျဖဴျဖဴ ရႇိသျဖင့္ စားသူ၌ မည္သည့္ေျပာဆိုဖြယ္ရာမွ်မရႇိေပ။ စားသူသည္ စားေစခ်င္လို႔ လာစားျခင္းျဖစ္သည္။
စြန္႔စားဟူေသာ ျမန္မာေ၀ါဟာရ၌ စြန္႔သာစြန္႔၍ မစားသူမ်ားရႇိသည္။ မစြန္႔ဘဲႏႇင့္စားသူမ်ားလည္း ရႇိသည္။ စြန္႔လည္းစြန္႔၊ စားလည္းစားသူမ်ားလည္း ရႇိသည္။ မစြန္႔လည္းမစြန္႔၊ မစားလည္းမစားသူမ်ားလည္း ရႇိသည္။ စြန္႔တာက နည္းနည္း စားတာက မ်ားမ်ား ဆိုသူမ်ားလည္း ရႇိႏိုင္သည္။ စြန္႔သာစြန္႔၍ မစားသူမ်ားသည္ အာဇာနည္ပုဂၢိဳလ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ မစြန္႔ဘဲႏႇင့္စားသူမ်ားသည္ အတၲသမားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ စြန္႔လည္းစြန္႔၊ စားလည္းစားသူမ်ားသည္ သာမန္လူေကာင္းသူ ေကာင္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ မစြန္႔လည္းမစြန္႔၊ မစားလည္းမစားသူမ်ားသည္ သာမန္ အညတရလူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ သူတို႔သည္ မစြန္႔ေသာ္ျငား မစားသည့္အတြက္ မည္သည့္ ျပႆနာမွ်မရႇိ။
မဟာပုရိသ-ေယာက်္ားျမတ္၊ ပုရိသာဇည-ေယာက်္ားအာဇာနည္ဟူေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ရႇိၾကသည္။ ေယာက်္ားျမတ္၊ ေယာက်္ားအာဇာနည္တို႔၏ အလုပ္သည္ စားဖို႔မဟုတ္၊ စြန္႔ဖို႔သာျဖစ္သည္။ ေယာက်္ားျမတ္တို႔၏ သေဘာ၌စားဖို႔မရႇိ၊ စြန္႔ဖို႔သာရႇိသည္။ ေယာက်္ားအာဇာနည္တို႔၏ ႏႇလံုးသား၌ စားဖို႔မရႇိ၊ စြန္႔ဖို႔သာရႇိသည္။
ေယာက်္ားအာဇာနည္သည္ ဒုလႅဘတစ္ပါး ျဖစ္သည္။ အာဇာနည္ေယာက်္ားျမတ္သည္ အခါခပ္သိမ္း၊ ေနရာခပ္သိမ္း ျဖစ္ေပၚႏိုင္သည္မဟုတ္၊ ကာလေဒသ အကန္႔အသတ္ရႇိသည္။ အၾကင္အခါ၊ အၾကင္အရပ္၌ ေယာက်္ားအာဇာနည္ တစ္ေယာက္ ေပၚေပါက္လာသည္ရႇိေသာ္ ထိုအခါ ထိုေဒသသည္ ခ်မ္းသာျခင္းသို႔ ေရာက္ေတာ့၏။ ဓမၼပဒ၌ ဘုရားဤသို႔ေဟာခဲ့သည္။
စြန္႔သာစြန္႔၍ မစားသူမ်ားသည္ အာဇာနည္ပုဂၢိဳလ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ မစြန္႔ဘဲႏႇင့္ စားသူမ်ားသည္ အတၲသမားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ စြန္႔လည္းစြန္႔၊ စားလည္းစားသူမ်ားသည္ သာမန္ လူေကာင္းသူေကာင္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
အာဇာနည္ဟူသည္မႇာ ရေတာင့္ရခဲ ဒုလႅဘတစ္ပါး ျဖစ္သည္။ အေၾကာင္းကား ေလာက၌ မစြန္႔ဘဲႏႇင့္ စားခ်င္သူ၊ စြန္႔လည္းစြန္႔၊ စားလည္းစား ဆိုသူက မ်ားေနေသာေၾကာင့္ပင္။ ေလာက၌ သာသနာ့အာဇာနည္၊ ဘာအာဇာနည္၊ ညာအာဇာနည္ စ သည္ျဖင့္ လြယ္လြယ္ေလး အမႊမ္းတင္ေနၾကသည္။ အာဇာနည္ဟူသည္ စြန္႔ႏိုင္သူမႇ ျဖစ္သည္။ ဂုဏ္ကိုလည္း စြန္႔ႏိုင္ရမည္။ လာဘ္ကိုလည္း စြန္႔ႏိုင္ရမည္။ ပကာသန-ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားမႈကိုလည္း စြန္႔ႏိုင္ရမည္။ ထိုသံုးမ်ဳိးကို မုတၲစာဂ-လြတ္လြတ္ စြန္႔ႏိုင္မႇ အာဇာနည္ျဖစ္သည္။
အာဇာနည္ဟူသည္ အာဇနီယ၊ အာဇာေနယ်ဟူေသာ ပါဠိကေန ဆင္းသက္လာသည္။ အာဇာနည္ကို ျမန္မာအဘိဓာန္က ဖြင့္ရာတြင္ 'အေၾကာင္းဟုတ္သည္၊ မဟုတ္သည္ကို ေကာင္းစြာသိသူ၊ သာမန္ထက္ လက္႐ံုးရည္၊ ႏႇလံုးရည္ ထူးကဲသာလြန္၍ အမ်ားအတြက္ သက္စြန္႔ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္သူ'ဟု ဖြင့္သည္။
ဘုရားေဟာ ပါဠိေတာ္အရ အာဇာနည္ပုဂၢိဳလ္ဟူသည္ ကိုယ္က်င့္သီလ ျပည့္စံုရမည္။ စာရိတၲမ႑ိဳင္ ေက်ာက္စာတိုင္ကဲ့သို႔ ျမဲခိုင္ရမည္။ ဘက္လုိက္မႈကင္း၍ တရားမွ်တရမည္။ အဂတိတရားမ်ား ကင္းရႇင္းရမည္။ ေလာဘစြန္း၊ ေဒါသစြန္းမ်ား မထြက္ေစရ၊ ကိုယ္က်ဳိးစြန္႔ႏိုင္ရမည္။ အမ်ားအတြက္ဆိုလွ်င္ အသက္ကိုပင္ စြန္႔ႏိုင္ရမည္။
၀ီရိယေကာင္းရမည္။ ဇြဲေကာင္းရမည္။ ဦးတည္ခ်က္ပန္းတိုင္ ျပတ္သားရမည္။ ဦးတည္ခ်က္ပန္းတိုင္သို႔ မေရာက္မခ်င္း မရပ္မေန ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ရမည္။ အတတ္ပညာ၊ အသိပညာ၊ ဗဟုသုတ ျပည့္စံုရမည္။ မိမိႏႇင့္အတူ မိမိႏႇင့္သက္ဆိုင္သူအားလံုးအတြက္ စား၀တ္ေနေရး၊ က်န္းမာေရးအတြက္ ဖူလံုျပည့္စံုေအာင္ ဖန္တီးေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ရမည္။
အာဇာနည္၏ အဓိပၸာယ္မႇာ မည္သည့္ကိစၥမဆို ရြပ္ရြပ္ခြၽံခြၽံ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေသာ ဇြဲသတၲိရႇိသူပင္ ျဖစ္သည္။ ဘားနပ္ေရႇာက ''ပါရမီရႇင္ဆိုသည္မႇာ သူတကာထက္ပို၍ ခံႏိုင္ရည္သတၲိ ရႇိသူပင္ျဖစ္သည္။ သူတကာက လမ္းခုလတ္တြင္ အား ေလ်ာ့သြားသည့္ အလုပ္ကို ၿပီးစီးေအာင္ လုပ္ႏိုင္ေသာ ဇြဲသတၲိရႇိသူပင္တည္း'' ဟုဆိုခဲ့သည္။
'အာဇာနည္စိတ္'ဟု ေခၚထိုက္သည့္ စိတ္မ်ဳိးကား အဘယ္နည္း။ ႀကီးက်ယ္လႇေသာ စိတ္မ်ဳိးမဟုတ္ပါ။ ခိုင္ျမဲေသာ စိတ္မွ်သာျဖစ္ပါသည္။ ဇြဲသတၲိသည္ ခုိင္ျမဲေသာ စိတ္ဓာတ္၊ ခိုင္ျမဲေသာ စိတ္ဓာတ္သည္ အာဇာနည္စိတ္ ျဖစ္သည္။ ထို စိတ္ဓာတ္အ တြက္ အေရးႀကီးဆုံးအခ်က္က ရည္ရြယ္ခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။ အာဇာနည္စိတ္ရႇိသူသည္ မိမိဘာကိုလို၍ ဘာကိုလုပ္ရမည္ကို သိသည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ တိတိက်က် ရႇိသူျဖစ္သည္။ မိမိဘယ္စခန္းသို႔ ေရာက္ေအာင္သြားမည္ဟု စိတ္ပိုင္းျဖတ္ၿပီးသူ ျဖစ္သည္။
ကြၽႏ္ုပ္တို႔ အားလံုး၌ စိတ္ဓာတ္အင္အားရႇိသည္။ အာဇာနည္စိတ္ရႇိသည္။ ထိုစိတ္ဓာတ္အင္အားမႇာ စည္း႐ံံုးျခင္း မရႇိေသးသျဖင့္ အင္အားႏႇင့္မတူေအာင္ ေပ်ာ့ညံ့ညံ့ျဖစ္ေနေလ့ ရႇိသည္။ အင္အားစည္း႐ံုးမႈရႇိမႇ ခိုင္မာသန္စြမ္းလာေပမည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ ျပတ္ျပတ္သားသားရႇိျခင္းသည္ အင္အားစည္း႐ံုးမႈကို ျဖစ္ေစသည္။ တစ္ခုခုကို မရမကလိုခ်င္ေနလွ်င္ ရရမည္ ဧကန္ပင္။ မရမက လိုခ်င္ စိတ္(၀ါ)ျပင္းျပေသာ အာသာဆႏၵ(၀ါ) ျပတ္သားေသာရည္ရြယ္ခ်က္ ရႇိဖို႔လိုေပသည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ေကာင္းေကာင္းရႇာပါ။ ရည္ရြယ္ခ်က္ေကာင္းသေလာက္ အာဇာနည္စိတ္ဓာတ္ အဆင့္အတန္းျမင့္လာမည္။ အာဇာနည္စိတ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးသေလာက္ အဆင့္အ တန္းျမင့္မည္။
အာဇာနည္စိတ္ ထြန္းကားေရးတြင္ မိမိကိုယ္ကိုယ္ယံုၾကည္မႈသည္ အေရးႀကီးသည္။ အာဇာနည္စိတ္၏ ေရေသာက္ျမစ္မႇာ ထူးျခားေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏႇင့္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ယံုၾကည္ေလးစားမႈ၌ တည္ရႇိသည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏႇင့္အတူ မိမိကိုယ္ကို အသံုး၀င္သူဟု ထင္ျမင္မႈသာ စြဲစြဲျမဲျမဲရႇိပါမူ အာဇာနည္စိတ္ ေပၚထြန္းလာေပမည္။
ရင့္သန္ေသာ ပါရမီဆိုသည္မႇာ အျခားမဟုတ္။ ခိုင္မာေသာဇြဲ၏ အမည္ေ၀ါဟာရတစ္မ်ဳိးပင္ ျဖစ္သည္။ ေအာင္ျမင္ရန္ နည္းလမ္းမႇာလည္း ယင္းဇြဲပင္ျဖစ္သည္။ အာဇာနည္စိတ္ ေမြးျမဴရာ၌လည္း တည္ၾကည္ေသာ စိတ္ျဖင့္ အလုပ္ကိုသာ စြဲစြဲျမဲျမဲလုပ္၍ က်င့္ရေပသည္။ ပါရမီရင့္သန္သူတို႔၏ တည္ၾကည္ခိုင္မာေသာစိတ္ကို မည္သည့္ကံ၊ မည္သည့္ၾကမၼာ၊ မည္သည့္ကုသိုလ္အကုသိုလ္မွ် တားဆီးျခင္းငႇာ မစြမ္းႏိုင္။
အာဇာနည္စိတ္သည္ ကိုယ္က်င့္တရား၏ အင္အားမွ်သာ ျဖစ္ေပသည္။ ထက္ျမက္ေသာ စိတ္၏တန္ခိုးႏႇင့္ ရင့္သန္ေသာ ပင္ကိုၪာဏ္တို႔မႇာ တန္ခိုးႀကီးသူတို႔၏ အသက္ေသြးခဲပင္ ျဖစ္ေပသည္။ စိတ္၏တန္ခိုးကို မႇန္းဆ၍ မရႏိုင္။ လြန္စြာႀကီးမားလႇ၏။ ေလာကႀကီးတြင္ စိတ္တည္ၾကည္ထက္သန္ေသာ သူတို႔အဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေသာအရာဟူ၍ မရႇိသေလာက္ ရႇားပါးလႇ၏။
အာဇာနည္၏ အမႇတ္လကၡဏာ မ်ားစြာထဲတြင္ အေျခခံအက်ဆံုး အခ်က္ကေတာ့ စြန္႔ႏုိင္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ အာဇာနည္ပုဂၢိဳလ္တိုင္းသည္ အမ်ားတြယ္တာမက္ေမာေသာ အရာအားလံုးကို စြန္႔ႏိုင္ၾကသူခ်ည္းပင္ ျဖစ္သည္။
ေလာကႀကီးသည္ ပထမတန္းစားၪာဏ္ရည္ကို မလိုလႇေခ်။ ပထမတန္းစား 'ဇြဲ' ကိုသာ လိုေပသည္။ အာဇာနည္ဆိုသည္မႇာ မည္သည့္ အခက္အခဲမ်ားႏႇင့္ ေတြ႕ၾကံဳေနေသာ္လည္း သံမဏိကဲ့သို႔ ခိုင္မာတည္ၾကည္ေသာ စိတ္ထားႏႇင့္ ေတြ႕ၾကံဳရသမွ် အ ခက္အခဲမ်ားကို ဂ႐ုမျပဳဘဲ အတင္းႏႇိမ္နင္းပစ္လိုက္ၿပီးလွ်င္ မိမိလုပ္ရင္းအလုပ္ကို ၿပီးေျမာက္ေအာင္ျမင္ႏိုင္သူကိုသာ ဆိုလိုသည္။ (အာဇာနည္စိတ္၊ တက္တိုး)
အာဇာနည္၏ အမႇတ္လကၡဏာမ်ားစြာထဲတြင္ အေျခခံအက်ဆံုးအခ်က္ကေတာ့ စြန္႔ႏုိင္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ အာဇာနည္ပုဂၢိဳလ္တိုင္းသည္ အမ်ားတြယ္တာမက္ေမာေသာ အရာအားလံုးကို စြန္႔ႏိုင္ၾကသူခ်ည္းပင္ျဖစ္သည္။ ဘုရားအေလာင္းေတာ္သည္ သူေယာက်္ားျမတ္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေယာက်္ားအာဇာနည္ျဖစ္ေၾကာင္းကို ဥစၥာ၊ ကိုယ္အဂၤါ၊ သားသမီး၊ ဇနီး၊ အသက္ဟူေသာ စြန္႔ျခင္းႀကီးငါးပါးကို စြန္႔ျပ၍ သက္ေသသာဓက ထူခဲ့သည္။
စြန္႔စားဟူသည့္အတိုင္း ေလာက၌ စြန္႔သူတို႔သာ စားၾကရသည္မႇာ ဓမၼတာ ျဖစ္သည္။ စြန္႔လည္းစြန္႔၊ စားလည္းစားဆိုသည္မႇာ သဘာ၀က်ပါသည္။ တရားမွ်တပါသည္။ ျပႆနာက မစြန္႔ဘဲႏႇင့္ စားျခင္းေၾကာင့္ ျပႆနာအေထြေထြ ေပြရျခင္း ျဖစ္သည္။ အာဇာနည္ပုဂၢိဳလ္တို႔ကေတာ့ စားလိုစိတ္မရႇိဘဲ စြန္႔လိုစိတ္သာ ရႇိၾကသည္။ မိမိတို႔ အသီးသီး ဆိုင္ရာဆိုင္ရာအလုပ္ေတြကို လုပ္ေနၾကသည္။ လုပ္ဖို႔ ဟန္ျပင္ေနၾကသည္။ 'စြန္႔လိုစိတ္ႏႇင့္လား၊ စားလိုစိတ္ႏႇင့္လား၊ စြန္႔ဖို႔လား၊ စားဖို႔လား' ဆိုတာကေတာ့ မိမိကိုယ္ကို ျပန္ေမးရလိမ့္မည္။ စြန္႔ဖို႔ဆိုလွ်င္ ပရဟိတျဖစ္သည္။ စားဖို႔ဆိုလွ်င္ အတၲဟိတ ျဖစ္သည္။ နိေရာဓသစၥာကို 'စာေဂါ- စြန္႔ျခင္း၊ ပဋိနိႆေဂၢါ-လြတ္လြတ္ကြၽတ္ကြၽတ္စြန္႔ျခင္း' ဟု ဖြင့္သည္။ စြန္႔ျခင္းသည္ ဒုကၡခပ္သိမ္း ခ်ဳပ္ၿငိမ္း ရာ နိေရာဓသစၥာ ျဖစ္သည္။ စားျခင္းသည္ ကာမသုခလႅိကာႏုေယာဂ အက်င့္ျဖစ္၍ အစြန္းတစ္ဖက္ထြက္သည္။ အလႇဴပြဲလာသူ သို႔မဟုတ္ က်ားခ်သူ၏ အေတြးမ်ဳိးႏႇင့္ေတာ့ အမ်ားအက်ဳိးသယ္ပိုးလို႔ မျဖစ္ၿပီ။
အရႇင္သံ၀ရာလကၤာရ (ဓမၼပိယဆရာေတာ္)
