လမ္းေဘး တစ္ေနရာတြင္ ေရးသား ထားသည့္ “အမိႈက္မပစ္ရ” ဟူေသာ ဆိုင္း ဘုတ္ ေအာက္ တြင္ အမိႈက္ ပံုႀကီး ရွိေန သည္။ လူတိုင္းတြင္ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး အသိ အနည္းနွင့္အမ်ား ရွိေနေသာှလည္း မိမိတို့ သံုးစြဲျပီး စြန့္ပစ္ ပစၥည္း အခ်ိဳ႕ကို အလြယ္ တကူ စြန္႔ပစ္ သည့္ အေလ့ အက်င့္ကို ေဖ်ာက္ ဖ်က္ မရႏိုင္ ေသးေပ။
မိမိပစ္လိုက္ေသာ အမိႈက္တစ္စမွ ပတ္ဝန္းက်င္ အတြက္ ႀကီး ႀကီး မားမား ထိခိုက္ေစမည္မဟုတ္ဟု ေတြးထင္ေသာ လူမ်ိဳး မ်ားလာ ေသာေၾကာင့္ လမ္းတကာႏွင့္ ေျမာင္းမ်ားတြင္ အမိႈက္မ်ား စုပံုေနသည္ကို ျမင္ေတြ႕ေနရသည္။ ထို အက်ိဳးဆက္ေၾကာင ့္ေျမာင္း မ်ားမွာ အမွိုက္မ်ားျဖင့္ ပိတ္ကာ ေရစီး ေရလာ မေကာင္း ေတာ့သျဖင့္ မိုးရြာသြန္းမႈ မ်ားလွ်င္ လမ္းမ်ားေပၚတြင္ ေရလွ်ံ ျခင္းကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေန ျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ အမ်ားဆံုး ႀကံဳေတြ႕လ်က္ ရွိသည္။ ေရဆိုးေရညစ္မ်ားတြင္ ျခင္၊ ယင္ မ်ား ေပါက္ဖြားလာကာ မလိုလားအပ္ေသာ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပြားေစျခင္း စသည့္ဆိုး က်ိဳးမ်ားကို ခံစားရ မည္ ျဖစ္သည္။ရပ္ကြက္တိုင္းတြင္ရွိေသာ ညေန ၆နာရီမွ မနက္ ၆ နာရီအထိ ပစ္ရေသာ အမိႈက္ပံုမွာ ည ၇ နာရီ ေလာက္အခ်ိန္တြင္ ႀကီးမားေသာ အမိႈက္ပံုအျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားသည္။ လူေနမႈ ထူထပ္လာျခင္းသည္လည္း အေၾကာင္းရင္း တစ္ခုျဖစ္သည္။ အမိႈက္မ်ားမွာ အသံုး ျပဳၿပီး မလိုအပ္ေသာ စြန္႔ပစ္ ပစၥည္းမ်ား ျဖစ္သည့္ ကုမၸဏီမ်ားမွ ထြက္ေသာ အမိႈက္၊ ေက်ာင္းခန္း မ်ားမွ ထြက္ေသာ အမိႈက္၊ လူေနအိမ္မ်ားမွ ထြက္ေသာ အမွိုက္၊ စားေသာက္ဆိုင္မ်ားနွင့္ ယာဥ္မ်ားမွ ထြက္ရွိေသာ အမိႈက္မ်ားအားလံုးပါဝင္သည္။
အမိႈက္တြင္ ေဆြးေျမ့လြယ္သည့္အမိႈက္ႏွင့္ ေဆြးေျမ႕ရန္ ခက္ခဲသည့္ အမိႈက္ဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးရွိရာ ေဆြးေျမ႕ရန္လြယ္ကူသည့္ အမိႈက္မွာ တစ္ရာသီမိုးက်သည္ႏွင့္ ေဆြးေျမ႕သြားၿပီး ယင္းတို႔ကိုသဘာဝ ေျမေဆြးအျဖစ္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္သည္။ ေဆြးေျမ႕ရန္ မလြယ္သည့္ အမိႈက္တြင္ ကြ်တ္ကြ်တ္အိတ္ႏွင့္ ပလတ္စတစ္မ်ား အဓိက ပါဝင္ေန သည္။ ၎တြင္ပါရွိေသာ ဓာတုေဗဒ ပစဿစည္းမ်ား အေပၚယံေျမဆီလြွာ ပ်က္စီးေစနိုင္ျပီး ေျမထုညစ္ညမ္းမွုကုိ ျကံုေတြ့ရနိုင္သည္။
ၿမိဳ႕ျပေနထိုင္သူမ်ား၏ အမိႈက္ပစ္မႈ စနစ္ႏွင့္နယ္မ်ားတြင္ေနထိုင္ေသာ အမိႈက္ပစ္မႈစနစ္မွာ အနည္းငယ္ကြဲျပားသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေနထိုင္သူမ်ားမွာ အမိႈက္ပံုရွိရာသို႔ အမိႈက္မ်ားသြားပစ္ျခင္း၊ လေပးစနစ္ျဖင ့္အမိႈက္မ်ားကို ေန႔စဥ္လာေရာက္ သိမ္း၍ ပစ္ေစ ျခင္း၊ စည္ပင္သာယာေရးမွ လမ္းတစ္ ေလွ်ာက္တြင္ တြန္းလွည္းျဖင့္ လာေရာက္သိမ္းသျဖင့္ လမ္းေဘးတြင္ စုပံုထားရွိျခင္း၊ အမိႈက္ကို အိမ္တိုင္ ရာ ေရာက္တြန္းလွည္းျဖင့္ အနည္း အမ်ားေပၚမူတည္ကာ ပိုက္ဆံေပး၍ စြန္႔ပစျခင္း၊ စည္ပင္မွသတ္မွတ္ေပးထား ေသာ အုတ္ကန္မ်ားတြင္ ပစ္ေစျခင္းစေသာ နည္းမ်ားျဖင့္ အမိႈက္ကို စြန္႔ပစ္လ်က္ရွိသည္။
ကြ်န္မတို႔ရပ္ကြက္မွာေတာ့ အမိႈက္ကို တြန္းလွည္းနဲ႔ အိမ္တိုင္ရာေရာက္ ပိုက္ဆံေပးၿပီး ပစ္ရတဲ့ အသည္ေတြေတာ ့မရွိဘူး။ လမ္းထိပ္က အမိႈက္ပံုကုိိပဲ သြားေရာက္ပစ္ရတယ္။ ေန႔စဥ္မပစ္ ရေပမယ့္ ၃ ရက္တစ္ခါ ေလာက္ ေတာ့ပစ္ရတယ္။ ပုပ္သိုးၿပီး အနံ႕ထြက္တဲ့ ပစၥည္းေတြဆုိရင္ တစ္ရက္တစ္ခါပဲပစ္တယ္။ အမိႈက္ ပံုကေတာ့ ညေန ၆ နာရီကေန စပစ္ရ ေတာ့ေျပာင္ရွင္းေနတဲ့ ေနရာက ခဏတြင္းမွာ အႀကီးႀကီးျဖစ္ သြားတယ္။ အနားေရာက္တာနဲ႔ အနံ႔အသက္ဆိုးရြားၿပီး ၾကာၾကာမေနႏိုင္ဘဲျပန္ေျပးရတယ္” ဟု ကမာရြတ္ၿမိဳ႕နယ္ ေန အိမ္ရွင္မ တစ္ဦးက ေျပာသည္။
နယ္မ်ားတြင္မူ အမိႈက္ပစ္လွ်င္ ၿခံမ်ားထဲတြင္ တြင္းမ်ားတူးၿပီး ပစ္ၾကၿပီး တြင္းျပည့္သြားလွ်င္ ေျမႀကီးႏွင့္ ျပန္ဖို႔ၾကၿပီး လအတန္ငယ္ၾကာလွ်င္ ၎အမိႈက္က်င္းကို တူးေဖာ္၍ ေျမဩဇာအျဖစ္ အသံုးျပဳေလ့ရွိသည္။ တခ်ိဳ႕နယ္မ်ားတြင္မူ အမိႈက္မ်ားကို စုပံုမီး႐ိႈ႕ၾကၿပီး တခ်ိဳ႕မွာ လယ္ယာေျမထဲတြင္ သြားပစ္၍ ေခ်ာင္းေျမာင္းမ်ား တြင္ပစ္ၾကသူမ်ားလည္းရွိသည္။
“ကြ်န္မတို႔နယ္မွာေတာ့ ပလတ္စတစ္အိတ္၊ ကြ်တ္ကြ်တ္အိတ္ေတြ သိပ္မသံုးၾကဘူး။ အင္ဖက္ပဲ သံုး တယ္။ အမိႈက္ပစ္ဖို႔ က်ေတာ့ လယ္ေျမ ထဲမွာပဲ ပစ္ၾကတယ္။ တစ္ခါတေလလည္း လယ္ထဲမွာပဲ ပစ္ၾကတယ္။ ေျမေဆြးအျဖစ္လည္း ရတယ္။ က်ြတ္က်ြတ္အိတ္ဆိုတာကေတာ့ တစ္ခါ တစ္ေလမွ ၿမိဳ႕တက္ေဈးဝယ္တဲ့ အခါ ပါလာတာဆိုေတာ့ အဲ့ဒီအိတ္ကိုပဲ ေသေသခ်ာခ်ာသိမ္းထားၿပီး အျပန္ ျပန္ေရေဆးၿပီး ျပန္သံုးၾကတယ္” ဟု ဧရာဝတီတိုင္း၊ ဟသၤာတခရိုင္၊ အဂၤပူျမို့နယ္ အရိုးကုန္းေက်းရြာမွ ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕သို႔ အလုပ္လာ လုပ္သူ မသူဇာက ေျပာသည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ၂၀ဝ၇ ခုႏွစ္အတြင္း ေနာက္ဆံုးေကာက္ယူခဲ့ေသာ အမွိုက္စစ္တမ္းအရ မီးဖိုေခ်ာင္ ထြက္ အမိႈက္မွာ ၇၃.၂၇ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ပလတ္ စတစ္အမိႈက္ ၁၇.၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ၿခံထြက္ အမိႈက္ ၃.၆၆ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ စကၠဴ အမိႈက္၂.၁၄ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ အဝတ္စ အမိႈက္ ၁.၁၄ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ဖန္ အမိႈက္ ဝ.၄၅ ရာခိုင္ ႏႈန္းႏွင့္ အျခား အမိႈက္ ၁.၂၉ ရာခိုင္နွုန္းအသီးသီးရွိသည္ဟု ဩဂုတ္လ ျပည္တြင္း ဂ်ာနယ္ တစ္ေစာင္၌ ေဖာ္ျပထားသည္။ အမိႈက္ ပံုမ်ားမွ ျပန္လည္ အသံုးျပဳရေသာ ပစၥည္းမ်ားကို ရွာေဖြ စုေဆာင္း ေရာင္းခ်သူမ်ား လည္း ရွိ ေနသည္။
“က်ြန္ေတာှတို့ကေတာ ့လမ္း ေဘးအမိႈက္ပံုရွိတဲ့ ေနရာေတြကို လိုက္ေကာက္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ပစၥည္း ေတြကေတာ ့ေရေဆးၿပီး ျပန္သံုးလို့ရတာေတြ ရွိတယ္။ က်န္တဲ့ သံတိုသံစ၊ ေရသန့္ဘူးခြံေတြ၊ ပလတ္စတစ္ခြက္ ေတြေရာင္းရတဲ့ ပိုက္ဆံက တစ္ေန႔ ကို တစ္ေထာင္ေက်ာ္တဲ့ေန႔လည္း ရွိတယ္၊ တစ္ ေထာင့္ငားရာေလာက္ရတဲ့ေန့လည္း ရွိတယ္” ဟ ုလမ္း ေဘး အမွိုက္ပံုမ်ားတြင္ ေရာင္းရမည့္ အရာမ်ားကို လိုက္ ေကာက္၍္ ေရာင္း ခ်သ ူအသက ္၁၅ နွစ္ အရြယ္ ကေလးတစ္ဦး ကေျပာသည္။
ယင္းအမိႈက္ပံုေဘးမွ ျဖတ္သန္းသြားလာသူမ်ားသည္ အမွိုက္ပံုမွ ထြက္ေသာ အနံ႕အသက္ဆိုးမ်ားေၾကာင့္ ႏွာ ေခါင္း ပိတ္သြားသူကသြာ း၊ အမွိုက္ပံုကိုေက်ာ္သြားေစရန္ ေျခလွမ္းအျမန္ လွမ္းသူက လွမ္းႏွင့္ အမိႈက္ပစ္ရန္လာသူမ်ားလည္း အေဝးမွေန၍ အမိႈက္လွမ္းပစ္ၾကသည္။ အမိႈက္ပံုတြင္မူ အမိႈက္အတြင္း ရွာေဖြေနၾကေသာ ကေလးမ်ားနွင့္ အမိႈက္မ်ားစုစည္းေနေသာ စည္ပင္ ဝန္ထမ္းမ်ားက အမိႈက္ ကို အကာအကြယ္မပာဘဲ ကိုင္တြယ္ထိေတြ့ေနျကသည္။
အဆိုပါစြန္႔ပစ္ပစၥည္း မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ က်န္းမာေရး ႐ႈေထာင့္အရ အေထြေထြေရာဂါကု ဆရာဝန္ႀကီးတစ္ဦးက “အမိႈက္က ထြက္တဲ့ အနံ႕ဆိုးေတြ ပုပ္ ၿပီးထြက္လာ တဲ့ အနံ႔ေတြက ကန္႔ ဓာတ္ ေတြပါဝင္တဲ့ အဲ့ဒီအနံ႔ေတြ ခဏတျဖဳတ္ ျဖတ္သြား ျဖတ္လာ႐ႈ႐ိႈက္မိ ႐ံုနဲ႔႐ုပ္ပိုင္း ဆိုင္ရာ ေတာ့ ဘာ ေရာဂါ မွမျဖစ္ေစပါ ဘူး။ ေရေမႊးနံ႔ကို ရသလို အပုပ္နံ႕ကို လည္း အနံ႕အသက္တစ္ခု အေနနဲ႔ ရမွာ ပါ။ အကာအကြယ္ မပါဘဲ ထိေတြ႕ကိုင္တြယ္ၿပီး အစားအစာေတြ စားမယ္၊ ဟိုကုတ္ ဒီကုတ္ေတြလုပ္မယ္ဆိုရင္ ေတာ့ ဘက္တီးရီး ယား ပိုးေတြက ကိုယ္ခႏၶာထဲ ဝင္ေရာက္သြားတဲ့အခါ အေရျပားနဲ႔ ပတသက္တဲ့ေရာဂါ၊ အဓိက အူလမ္း ေၾကာင္း ေရာဂါ၊ ဝမ္းပ်က္ ဝမ္းေလွ်ာေရာဂါ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္” ဟု ၎ကဆို သည္။
စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားမွာ အညစ္အေၾကး ေပါင္းစံု စြဲကပ္ေစႏိုင္သျဖင့္ ထိေတြ႕ ကိုင္တြယ္ရာတြင္ အကာအကြယ္မ်ား ျဖစ္ေသာ လက္အိတ္၊ ႏွာေခါင္းစည္း မ်ားျဖင့္ကိုင္တြယ္ရ မည္ျဖစ္ၿပီး အမိႈက္မ်ားမွ ပါလာေသာအပ္မ်ား၊ ပုလင္းကြဲမ်ားျဖင့္ ထိခိုက္မႈမရွိေအာင္ ဂရုစိုက္ ကိုင္တြယ္ရမည္ေၾကာင္း ၎က ဆက္လက္ရွင္းျပသည္။
စည္ပင္သာယာေရးေကာ္မတီမွ အမိႈက္သယ္ယာဥ္မ်ား ၊ဝန္ထမ္းမ်ားျဖင့္ ေန့စဉ္လိုက္လံသိမ္းယူရာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕နယ္ စည္ပင္သာယာ နယ္နိမိတ္အတြင္း သိမ္းဆည္းရရွိေသာ အမိႈက္မ်ားမွာ တစ္ေန႔လွ်င္ တန္ခ်ိန္ ၁၅၀ဝ မွ ၁၆၀ဝ ေက်ာ္အထိ ရွိၿပီး လူတစ္ဦးေန႔စဥ္ စြန္႔ပစ္လိုက္ေသာ အမိႈက္ပမာဏမွာ ဝ.၃၂ ကီလိုဂရမ္ ရွိေၾကာင္း ၂ ႏွစ္ တစ္ျကိမ္ အမွိုက္ေကာက္ယူမွု စစ္တမ္းမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ယင္းအမိႈက္မ်ားကို လိႈင္ သာယာ ၿမိဳ႕နယ္ထိန္ပင္ သုသာန္ ေနာက္တြင္ ဧက၃၀ဝ ရွိေသာ ေျမေနရာထားရွိ၍ တစ္ဧက နီးပါးရွိသည့္ ကန္ေပါင္း ၁၂ ကန္တူးထားသည္။ ေျမာက္ဒဂံုျမို့နယ္ထားဝယ္ ေခ်ာင္ရွိ အမိႈက္ပစ္ရန္ ေနရာတြင္ ရန္ကုန္ အေရွ႕ႏွင့္ ေတာင္ပိုင္းမွ အမိႈက္မ်ားကို ေျမာက္ဒဂံုသို႔ သြားေရာက္စြန္႔ပစ္ေစၿပီး အေနာက္ႏွင့္ ေျမာက္ပိုင္းမွထြက္ရွိေသာ အမႈိက္မ်ားကုိ ထိန္ပင္သုိ႔ သြားေရာက္စြန္႔႔ပစ္သည္။
“အခု လတ္တေလာမွာ ကမၻာႀကီး ပူေနြးလာတာ သစ္ေတာေတြ ျပုန္းတီးတာ၊ ေရထြက္ သယံဇာတေတြ ေလ်ာ့နည္းလာတာ၊ ရာသီဥတု ေဖာက္ျပန္လာတာေတြကို သတင္းေတြ တီဗီေတြမွာ မၾကာခဏေတြ႕ျမင္ ေနရတယ္။ အဲ့ဒီ အေၾကာင္းအရင္း ေတြအကုန္ လံုးက သဘာဝ ေဂဟ စနစ္ႀကီး ပ်က္စီးလာတာေၾကာင့္ အဓိကျဖစ္တာပါ။ ေဂဟစနစ္ႀကီး ပ်က္စီးရျခင္းအေၾကာင္း အရင္းမွာ အမိႈက္က အဓိက ပါဝင္ေနတယ္။ ၿမိဳ႕ေတာ္သန္႔ရွင္းသပ္ ရပ္ဖို႔အတြက္နဲ႔ သဘာဝေဂဟ စနစ္ကို ဒီ့ထက္ပို မပ်က္စီးေစဖို႔အတြက္ ျပည္သူေတြအေနနဲ႔ အမိႈက္ကို စနစ္တက် စြန္႔ပစ္ဖို႔လိုတယ္။ သက္ဆိုင္ရာေတြကလည္း အမိႈက္စြန္႔ပစ္စနစ္ကို ပိုမိုေကာင္း မြန္ေအာင္စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အမိႈက္စြန္႔ပစ္ရန္ ေနရာ ေတြကိုလည္း တိတိက်က် သတ္မွတ္ၿပီးေတာ့ ေနရာတိုင္းလိုလိုမွာ အမိႈက္ပံုးေတြလံုေလာက္စြာ ထားရွိရမယ္။ ျပည္သူေတြအေနနဲ႕ကလည္း အမိႈက္ကို စည္းကမ္းရွိရွိနဲ႔ စနစ္တက် စြန္႔ပစ္သင့္ပါတယ္” ဟု သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ေနေသာ အသင္း အဖြဲ့တစ္ခုမွ တာဝန္ရွိသူတစ္ဦးက ေျပာၾကားသည္။
သက္နွင္းေထြး
