တဖက္သတ္ထင္သလို လုပ္တဲ့အစိုးရနဲ႔ အဖြဲ႔အစည္းေတြဟာ သူတုိ႔ရဲ ႔လုပ္ရပ္ကို ကမာၻကသိသြားမွာ အၿမဲတမ္း စိုးရိမ္ေနၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း သတင္းခ်ဳပ္ခ်ယ္ဟန္႔တားတာနဲ႔ အေမွာင္ခ်တာေတြကို မၾကာခဏ လုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ မတ္ ၁၃-၂၀၊ ၂၀၁၀ - ဒီလိုခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားတာကို ဂရုမစိုက္ဘဲ သတင္းျဖန္႔ေ၀ေနသူေတြကို မၫႇာမတာ အျပစ္ေပးေလ့ ရွိပါတယ္။
သတင္းျဖန္႔ေ၀လို႔ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ခံရသူေတြထဲမွာ စာနယ္ဇင္းေလာကမွ သတင္းသမားေတြ ပါ၀င္သလို တာ၀န္သိၿပီး သတင္းေပးပို႔တဲ့ ျပည္သူေတြလည္း ပါ၀င္ေနပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္အတြင္း ႏိုင္ငံေပါင္း (၉၀) ေက်ာ္မွာ သတင္းသမားေတြ တိုက္ခိုက္ခံရပံုကို CPJ - Committee to Protect Journalists သတင္းသမား ကာကြယ္ေရးေကာ္မတီမွ စာမ်က္ႏွာ (၃၆၀) အစီရင္ခံစာကို ေဖေဖၚ၀ါရီလလယ္မွာ ထုတ္ျပန္လိုက္ပါတယ္။ သတင္းသမားမ်ားကို တိုက္ခိုက္မႈမ်ား "Attacks on the Press in 2009" လို႔ အမည္ေပးထားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္က သတင္းသမားေတြအေၾကာင္း စာမ်က္ႏွာ (၈) မ်က္ႏွာ ေရးထားတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ မတရားလုပ္မႈ၊ အႏိုင္က်င့္မႈမ်ားကို ျပည္တြင္းျပည္ပမွာ သိရွိသြားေအာင္ လုပ္ႏိုင္ရင္ ရပ္ဆိုင္းသြားတာမ်ဳိး (ဒါမွမဟုတ္)၊ ေလ်ာ့နည္းသြားတာမ်ဳိးရွိတဲ့အတြက္ သတင္းေပးပို႔တာဟာ တိုင္းျပည္အတြက္ အက်ဳိးရွိတယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ဒီလုိသတင္းေပးပို႔သူေတြကို အာဏာရွင္ အစိုးရေတြက ေႏွာင့္ယွက္လြန္းတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခား သတင္းေထာက္ေတြက သတင္းသမား ကာကြယ္ေရးေကာ္မတီကို နယူးေရာ့ခ္ၿမိဳ ႔မွာ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္က တည္ေထာင္ခဲ့တာမို႔ အႏွစ္ (၃၀) နီးပါး ရွိေနပါၿပီ။ ၁၉၉၂ က စၿပီး ျပဳစုလာခဲ့တဲ့ စာရင္းအရဆုိရင္ အလုပ္လုပ္ရင္း အသတ္ခံရတဲ့ သတင္းသမားေပါင္း (၈၀၀) ေက်ာ္ ေနပါၿပီ။ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံမွာ (၇၀) အိႏိၵယ နဲ႔ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံေတြမွာ (၂၀) ေက်ာ္ရွိၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ (၇၀) ေက်ာ္ အသတ္ခံရပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ သတင္းယူေနတုန္း အသတ္ခံရသူမွာ ဂ်ပန္သတင္းေထာက္ ေကဂ်ီ နာဂါးအိ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာသတင္းသမားေတြျဖစ္တဲ့ မအိမ့္ခိုင္ဦး၊ မလွလွ၀င္း နဲ႔ ကို၀င္းေမာ္ တို႔ကို ျမန္မာ့သတင္းသမဂၢ ညီလာခံက ေကဂ်ီ နာဂါးအိ ဆု ခ်ီးျမႇင့္ဂုဏ္ျပဳထားပါတယ္။
ျမန္မာျပည္မွာ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ရွိတဲ့အထဲက မႏွစ္က တရာေက်ာ္ကိုသာ လႊတ္ေပးပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ သတင္းသမား (၃) ေယာက္ ပါ၀င္ေၾကာင္း CPJ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ရန္ကုန္ကုလသမဂၢရံုးေရွ ႔မွာ ေလေဘးဒုကၡသည္ေတြ ဆႏၵျပတာကို သတင္းေပးပို႔မႈနဲ႔ ၂၀၀၈ မွာ ေထာင္ (၂) ႏွစ္က်သြားခဲ့တဲ့ Ecovision ဂ်ာနယ္သတင္းေထာက္ မအိမ့္ခိုင္ဦး၊ ဒီဆႏၵျပပြဲကို သတင္းယူလို႔ ေထာင္ (၇) ႏွစ္က်သြားခဲ့တဲ့ Weekly Eleven သတင္းေထာက္ ကိုေက်ာ္ေက်ာ္သန္း နဲ႔ ၂၀၀၈ မွာ ေထာင္ (၇) ႏွစ္က်သြားခဲ့တဲ့ Myanmar Nation သတင္းဂ်ာနယ္ အယ္ဒီတာ ကိုသက္ဇင္ တို႔ (၃) ဦးဟာ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွာ လြတ္ေျမာက္သြားသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ေနာ္ေ၀းအေျခစိုက္ ဒီမုိကရက္တစ္ျမန္မာ့အသံ ကို သတင္းေပးမႈနဲ႔ ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္ က်ခံေနရတဲ့ မလွလွ၀င္း၊ ကို၀င္းေမာ္ နဲ႔ ကိုေငြစိုးလင္း တို႔အေၾကာင္းကုိ CPJ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားတာကို မေတြ႔ရပါဘူး။ နာဂစ္ေလေဘးဒုကၡသည္မ်ားအေၾကာင္း ဗီြဒီယို ရုိက္ကူးသူ ဒီမုိကရက္တစ္ျမန္မာအသံက ဓါတ္ပံုသတင္းေထာက္ တီ နဲ႔ ဇီ အေၾကာင္းကိုသာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ သူတုိ႔ (၂) ဦးစလံုး သတင္းမွတ္တမ္းတင္ Rory Peck ဆု ခ်ီးျမႇင့္ခံရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သတင္းမွတ္တမ္းတင္ ဗီြဒီယိုရုိက္ကူးအၿပီး (၆) လအၾကာမွာ ဓါတ္ပံုဆရာ တီ အဖမ္းခံလုိက္ရပါတယ္။ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ျဖစ္သူ ဓါတ္ပံုဆရာဇီကေတာ့ ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေနတယ္လို႔ CPJ ႏွစ္လည္အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဖမ္းခံေနရတဲ့ ျမန္မာသတင္းသမားေတြျဖစ္တဲ့ ဦးေနမင္း၊ ဦးေနဘုန္းလတ္၊ ဦးစိန္၀င္းေမာင္၊ ဦးဇာဂနာ၊ ဦးေဇာ္သက္ေထြး၊ ဦးေအာင္ေက်ာ္ဆန္း၊ ဦးသန္႔ဇင္စိုး နဲ႔ ဦးပိုင္စိုးဦး စတဲ့ သတင္းသမား (၈) ဦးရဲ ႔ အမည္နဲ႔ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကိုလည္း CPJ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
အလြတ္သတင္းသမား ေနမင္း လို႔ လူသိမ်ားတဲ့ ေရွ ႔ေနဦး၀င္းေရႊ မွာ အက်ဥ္းက်သတင္းသမားေတြထဲမွာ ၀ါအရင့္ဆံုး ျဖစ္ပံုရပါတယ္။ ၁၉၈၈ ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပံုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး BBC ကို သတင္းေပးပုိ႔ရာမွာ အဓိကအခန္းက ပါ၀င္ခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၈၉ မွာ အဖမ္းခံရၿပီး ေထာင္ဒဏ္ (၁၄) ႏွစ္က်ခံရသူ ျဖစ္ပါတယ္။ အင္းစိန္ေထာင္မွာ (၉) ႏွစ္ေနခဲ့ၿပီး ၁၉၉၈ ခုႏွစ္မွာ လြတ္လာပါတယ္။ ႏုိင္ငံျခားေရာက္ အတိုက္အခံအဖြဲ႔ေတြကို သတင္းေပးပို႔မႈနဲ႔ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလမွာ အလြတ္သတင္းသမား ဦးေနမင္း အဖမ္းခံရျပန္ပါတယ္။ က်န္တဲ့ သတင္းသမားေတြကေတာ့ သံဃာမ်ား ဦးေဆာင္တဲ့ ၂၀၀၇ ျပည္သူ႔ဆႏၵျပပြဲအေၾကာင္း ႏိုင္ငံျခားကို သတင္းေပးပို႔မႈနဲ႔ အဖမ္းခံၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဟာသဆရာ ဇာဂနာ (ေခၚ) ေမာင္သူရ ဟာ ၁၉၉၀ ကေန ၁၉၉၄ အထိ အက်ဥ္းက်ခံခဲ့ရသူ ျဖစ္ပါတယ္။ နာဂစ္ေလေဘး ကယ္ဆယ္ေရးမွာ တက္တက္ၾကြၾကြ ပါ၀င္ခဲ့ၿပီး စစ္အစိုးရ တာ၀န္ပ်က္ကြက္ပံုကို BBC အပါအ၀င္ ႏုိင္ငံျခားသတင္းဌာနေတြကို ေျပာျပတဲ့အမႈနဲ႔ ေထာင္ဒဏ္ (၅၉) ႏွစ္ ခ်ခံရသူျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့မွ ေထာင္ဒဏ္ (၃၅) ႏွစ္အထိ ေလွ်ာ့ခ်လိုက္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဆရာဇာဂနာ ကို ႏုိင္ငံျခားအဖြဲ႔အစည္းအခ်ဳိ ႔က လူ႔အခြင့္အေရးဆု နဲ႔ စာေပဆုေတြ ခ်ီးျမႇင့္ထားပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားကို သတင္းေပးပို႔မႈမွာ ႀကီးေလးတဲ့အျပစ္ဒဏ္ ေပးေနတာကိုၾကည့္ရင္ သတင္းျပန္႔ႏွံသြားမွာကို စစ္အစိုးရ အလြန္စိုးရိမ္ ပူပန္ေၾကာက္လန္႔ေနတာ ထင္ရွားပါေနပါတယ္။
သတင္းရင္းျမစ္..VOA
