ကုလသမဂၢရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနဆိုင္ရာ အထူးစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးမွဴး မစၥတာ တိုမာ့စ္ အုိေဟး ကင္တားနား (Tomas Ojea Quintana) နဲ႔ အမ်ဳိးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ NLD ေခါင္းေဆာင္ေတြ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးရာမွာ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္က်ေနတဲ့ ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ လြတ္ေျမာက္ေရးကိစၥ၊ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေရးကိစၥ၊ ယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ အက်ဥ္းခ်ခံထားရသူေတြကို လႊတ္ေပးဖို႔ကိစၥနဲ႔ လြတ္လပ္ တရားမွ်တၿပီး အားလံုးပါ၀င္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္ေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္ေတြကို ေဆြးေႏြးခဲ့တယ္လို႔ NLD ဗဟိုအလုပ္အမႈ ေဆာင္အဖြဲ႔၀င္ ဦးခင္ေမာင္ေဆြက ဗီြအိုေအကိုေျပာပါတယ္။ ဒီေဆြးေႏြးခ်က္ အျပည့္အစံုကို ကိုေက်ာ္ေက်ာ္သိန္းက တင္ျပထားပါတယ္။
မစၥတာကင္တားနားနဲ႔ NLD ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က ျမရိပ္ညိဳေဟာ္တယ္မွာ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၈ ရက္၊ ေသာၾကာေန႔က တနာရီနီးပါးၾကာ ေတြ႔ဆံု ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတာပါ။ NLD ေခါင္းေဆာင္ေတြဘက္က ပထမဆံုး ေဆြးေႏြးခ်က္ကေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ လြတ္ေျမာက္ေရးကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ NLD ဒုတိယဥကၠ႒ ဦးတင္ဦးက သူဟာ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္တုန္းက ၁၀(က)၊ ၁၀(ခ) ဥပေဒေတြကို ျပဳစုေရးဆြဲရာမွာ ပါ၀င္ခဲ့သူျဖစ္တာေၾကာင့္ ဒီဥပေဒေတြရဲ႕ သေဘာသဘာ၀နဲ႔ သက္ေရာက္မႈေတြကို အကုန္လံုးနားလည္ေၾကာင္း၊ ဒါေၾကာင့္ ဒီဥပေဒေတြအရ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ ခ်ထားတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို လႊတ္ေပးဖို႔ လိုေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ လူ႔အခြင့္အေရးအရၾကည့္ရင္လည္း လႊတ္အပ္တဲ့ ကိစၥျဖစ္ေၾကာင္း မစၥတာကင္တားနားကို ေဆြးေႏြးေျပာဆို ခဲ့တယ္လို႔ NLD ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္အဖြဲ႔၀င္ ဦးခင္ေမာင္ေဆြက ျပန္ေျပာျပပါတယ္။
"ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသမီးလည္း ျဖစ္တယ္၊ ျမန္မာျပည္သူလူထုရဲ႕ ဒီမိုကေရစီေရးကိုလည္း ဦးစီးဦးေဆာင္ျပဳေနတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္တယ္၊ တိုင္းရင္းသားမ်ားရဲ႕ အေရးကိုလည္း ဂရုစိုက္ၿပီးေတာ့ ဖန္ဆီးေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့ အေနအထားမွာရွိတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ လြတ္ေျမာက္ေရးကို ဒုဥကၠဌ ဦးတင္ဦး အေနနဲ႔ အထူးတလည္ လိုလားပါတယ္ ဆိုတဲ့အေၾကာင္း မစၥတာ ကင္တားနားကို ေျပာပါတယ္။"
ဒါ့အျပင္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ေဖာက္ဖ်က္မႈနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္ၿပီးၿပီးခ်င္းပဲ ေထာင္ဒဏ္ထက္၀က္ ေလွ်ာ့ေပါ့ဖို႔ညႊန္ၾကားခဲ့တဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး သန္းေရႊရဲ႕ အမိန္႔ထဲမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေကာင္းမြန္စြာေနထိုင္မယ္ဆုိရင္ က်န္တဲ့ ေထာင္ဒဏ္ တႏွစ္ခြဲကို ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးမယ္ဆိုတဲ့အခ်က္၊ အမ်ဳိးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္ထဲမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ပါ၀င္ရမယ္လို႔ စစ္အစိုးရ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး သိန္းစိန္က ေျပာခဲ့တဲ့အခ်က္ေတြကို ျပန္ေထာက္ၿပီး ေတာ့လည္း ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။
"အဲဒီႏွစ္ခုကို ညီညြတ္ၿပီးေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕အနာဂတ္အတြက္ ေကာင္းမြန္တဲ့အနာဂတ္ ျဖစ္ေအာင္ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈေတြကို ေျဖရွင္းဖို႔ သက္ဆုိင္ရာ အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ လက္ကမ္းထားတဲ့အျဖစ္ေတာင္ ေရာက္ေနၿပီ ဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို မလႊတ္ထုိက္ဘူး၊ လႊတ္ထုိက္တယ္ဆိုတာ အျငင္းပြားစရာ မရွိေတာ့ပါဘူး။ လႊတ္ေပးဖို႔ဟာျဖင့္ ေက်ာ္ေတာင္ေက်ာ္ေနပါၿပီ က်ေနာ္က တင္ျပပါတယ္။"
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္တုန္းက ႏိုင္ငံေတာ္ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားေရးနဲ႔ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႔ အစိုးရလက္ထက္မွာ ပါတီစံု ဒီမုိကေရစီ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲတရပ္ က်င္းပေပးခဲ့ၿပီး လႊတ္ေတာ္အမတ္ ေနရာအမ်ားစုကို NLD က အႏိုင္ရခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ျမန္မာစစ္အစိုးရက အႏုိင္ရပါတီကို အာဏာလႊဲမေပးဘဲ အဲဒီေရြးေကာက္ပြဲဟာ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲေရးအတြက္ က်င္းပတာျဖစ္တယ္ ဆိုၿပီး အမ်ဳိးသားညီလာခံကို ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၀၇ ခုႏွစ္အထိ ၁၄ ႏွစ္ၾကာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။
၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး NLD က ခုခ်ိန္ထိ ကိုင္စြဲထားတဲ့ ရပ္တည္ခ်က္နဲ႔ သေဘာထားကို NLD ေခါင္းေဆာင္ေတြက မစၥတာ ကင္တားနားကို ေျပာျပခဲ့ၾကပါတယ္။
"၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ဟာ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ဆႏၵျဖစ္တယ္။ ဒါကို ေက်ာ္လႊားပစ္ပယ္ဖို႔ မထိုက္ပါဘူး။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို သက္ဆုိင္ရာ အာဏာပိုင္ေတြကေနၿပီးေတာ့ ဒါကို တနည္းနည္းနဲ႔ ေျဖရွင္းေပးဖို႔ ပထမအခ်က္ ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါဟာဘာလဲဆိုေတာ့ ျပည္သူေတြရဲ႕ citizen right ျပည္သူေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးကို ပစ္ပယ္ရာမေရာက္ေအာင္ က်ေနာ္တို႔ တင္ျပျခင္းျဖစ္တယ္။"
ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး အက်ပ္အတည္းမွာ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈတခုခု သိသိသာသာ ျပႏုိင္ဖို႔ဆိုရင္ အက်ဥ္းေထာင္အသီးသီးမွာ အဖမ္းခံထားရတဲ့ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ အားလံုး လြတ္ေျမာက္ေရးကိစၥကို အဓိကအက်ဆံုးကိစၥရပ္အျဖစ္ အစဥ္တစိုက္ ေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ အခု မစၥတာကင္တားနားနဲ႔ ေတြ႔ဆံုတဲ့အခ်ိန္မွာလည္း NLD တာ၀န္ရွိသူေတြက ဒီကိစၥကို ေတာင္းဆုိခဲ့ၾကပါတယ္။
"ယံုၾကည္မႈအရ အက်ဥ္းေထာင္ထဲမွာေရာက္ေနတဲ့ ဒီမိုကေရစီလိုလားတဲ့ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြ ၂,၁၀၀ ေက်ာ္ကိုလည္းပဲ အျမန္ဆံုးလႊတ္ေပးသင့္တယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါဟာလည္းပဲ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ လံုး၀ ထိစပ္ေနတာေၾကာင့္မိုလို႔ ယံုၾကည္မႈေၾကာင့္ အက်ဥ္းက်တယ္ဆိုတာ ယံုၾကည္မႈေတာင္မွ လြတ္လပ္စြာမလုပ္ရဘူးဆိုတဲ့ အျဖစ္မ်ိဳး မေရာက္ေအာင္ အဖမ္းခံေနရတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြအားလံုးကို လႊတ္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။"
ဒီႏွစ္အတြင္းမွာ ပါတီစံုဒီမုိကေရစီ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ က်င္းပမယ္လို႔ ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြက ေၾကညာထားပါတယ္။ NLD ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ၀င္မယ္-မ၀င္ဘူးဆိုတာကို ခုခ်ိန္ထိ အတိအလင္း မေၾကညာေသးဘဲ ေရႊဂံုတိုင္ ေၾကညာစာတမ္း ထုတ္ျပန္ၿပီး ပါတီရဲ႕ရပ္တည္ခ်က္ကို ေျပာထားပါတယ္။ ဒီစာတမ္းပါ NLD ရဲ႕ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြကို ခုခ်ိန္ထိေတာ့ ျမန္မာစစ္အစိုးရက လိုက္ေလ်ာမယ့္အရိပ္အေယာင္ မျပေသးပါဘူး။
မစၥတာကင္တားနားက NLD ေရြးေကာက္ပြဲ ၀င္ မ၀င္ ေမးျမန္းတဲ့အေပၚ NLD တာ၀န္ရွိသူေတြရဲ႕ ေျဖၾကားခ်က္အရ ေရြးေကာက္ ပြဲ၀င္ေရးကိစၥကို လမ္းဖြင့္ထားဆဲျဖစ္တယ္ ဆိုတဲ့သေဘာ ေတြ႔ရပါတယ္။
"လြတ္လပ္ၿပီးတရားမွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္ဖို႔က အင္မတန္ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အားလံုးပါ၀င္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္ဖို႔လည္း က်ေနာ္တုိ႔ လိုလားတယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္း၊ ၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာကေန ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းမ်ိဳးေတြ ပါလာမွသာလ်င္ ဒါဟာ ျဖစ္ႏိုင္မယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔က ေျပာပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္တယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ NLD ၀င္သည္ျဖစ္ေစ၊ မ၀င္သည္ျဖစ္ေစ တရားမွ်တ လြတ္လပ္ဖို႔ေတာ့ လုိတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ တကယ္လို႔မ်ား NLD မ၀င္ဘူးဆိုရင္ ဘယ္လိုျဖစ္မလဲ ဆိုတဲ့အခါက်ေတာ့၊ တကယ္လုိ႔ NLD မပါဘူးဆိုရင္ တရားမွ်တလြတ္လပ္ဖို႔က ရာခိုင္းႏႈန္း ၁၀၀ % ေတာင္ ျဖစ္သြားမလားလို႔ ထင္တယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔က ေျပာပါတယ္။ တကယ္လို႔ NLD ပါ ပါမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ကိစၥေတြ အင္မတန္မွ တရားမွ်တလြတ္လပ္ဖို႔ အထူးဂရုစုိက္ လုပ္ေဆာင္ရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာ ေစာင့္ၾကည့္မႈေတြ မပါဘဲနဲ႔ေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ တရားမွ်တ လြတ္လပ္မယ္ဆိုတဲ့ အေနအထားကို ဘယ္လိုမွ လက္ခံဖို႔အေၾကာင္း မရွိပါဘူးလို႔ ေရြးေကာက္ပြဲ ၀င္ မ၀င္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေမးတဲ့အခါမွာ ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမားအဖြဲ႔ ILO ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ျမန္မာႏိုင္ငံကို လာေရာက္ခ်ိန္တုန္းက NLD နဲ႔ အဆက္အသြယ္ မလုပ္ခဲ့တာဟာ လုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္တာေတြ ေႏွာင့္ေႏွးၿပီးေတာ့ မလိုလားအပ္တဲ့ကိစၥေတြ ေပၚလာမွာစိုးလို႔ တိုက္႐ိုက္မဆက္ သြယ္ခဲ့ဘူးလို႔ သိရတဲ့အတြက္ ဒါဟာမျဖစ္ထိုက္တဲ့ ကိစၥျဖစ္ေၾကာင္း၊ NLD အေနနဲ႔ ILO အဖြဲ႔နဲ႔ တိုက္႐ိုက္ ဆက္သြယ္ ေျပာဆိုဖို႔ရာဟာလည္း အေရးႀကီးတဲ့ကိစၥျဖစ္တယ္လို႔ မစၥတာကင္တားနားကို ေဆြးေႏြးေျပာဆိုခဲ့ေၾကာင္း ဦးခင္ေမာင္ေဆြက ျပန္ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။
