(IPS သတင္းဌာနမွ သတင္းေဆာင္းပါးကုိ YC မွဆီေလ်ာ္ေအာင္ဘာသာျပန္ဆုိသည္။)
ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္အုပ္စုိးခဲ့သူ စစ္အစုိးရ၏ သံမဏိအုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ဆုိးႀကီးကုိ လက္ရွိ စစ္တပ္ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ အရပ္သားအစုိးရသစ္က တျဖည္းျဖည္းခ်င္းေျဖေလွ်ာ့ေပးေနခ်ိန္တြင္ လြန္စြာစိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းေသာ ေမးခြန္းႀကီးတစ္ခု ထြက္ေပၚလာသည္။ "ေျပာင္းလဲမႈက ဘယ္ေလာက္ အတုိင္းအတာထိ စစ္မွန္မႈရွိပါသလဲ" ဟူ၍ျဖစ္၏။
လက္ရွိျမန္မာအစုိးရကလုပ္ေဆာင္ေနေသာ အေျပာင္းအလဲမ်ားအား အေရွ႕ေတာင္အာရွ၏ အထင္ကရ ႏုိင္ငံေရး အတုိက္အခံ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္သူ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ပင္ လက္ခံယုံၾကည္ထားသည့္သေဘာမ်ိဳးေတြ႕ရသည္။ "အတိတ္ဆီက အေျခအေနဆုိတာ အတိတ္ပါပဲ၊ ပစၥဳပန္ အေျခအေနက ပစၥဳပန္ပါပဲ။ ကၽြန္မတုိ႔ဆီမွာ တုိးတက္ျဖစ္ထြန္းမႈအခ်ိဳ႕ ေပၚထြက္လာပါၿပီ" ဟု အသက္ ၆၆ ႏွစ္အရြယ္ရွိၿပီျဖစ္သည့္ ႏုိဗယ္လ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က စက္တင္ဘာလ ၁၂ ရက္ေန႔ အေမရိကန္အထူးသံတမန္ မစၥတာ ဒဲရစ္မစ္ခ်ယ္လ္ႏွင့္ေတြ႕ဆုံရာတြင္ေျပာၾကားသည္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ နီးပါး စစ္တပ္၏တင္းၾကပ္စြာဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ျခယ္ခံခဲ့ရေသာ ကာလႏွင့္ လက္ရွိ ႏုိင္ငံေတာ္သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ လက္ထက္ကာလ ႏွစ္ခုအၾကား စည္းသတ္မွတ္ပုိင္းျခားလုိလ်က္ရွိသည္။ ထုိေန႔က မစၥတာ ဒဲရစ္မစ္ခ်ယ္လ္ႏွင့္ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ယခုလုိ ထပ္မံေျပာဆုိ ခဲ့ေသးသည္။ "ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ေနတဲ့အေျခအေနေတြကုိ သူတုိ႔ (အေမရိကန္ ကုိယ္စားလွယ္အဖြဲ႕)က စိတ္ဝင္စားၾကပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ကၽြန္မတုိ႔ေတြ အျမင္ခ်င္းဖလွယ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္"။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ၇ ႏွစ္ဆက္တုိက္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရၿပီးေနာက္ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္၊ ႏုိဝင္ဘာလ ၁၃ ရက္ ေန႔တြင္ ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္ခဲ့သည္။ ၎သည္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္မွ လြတ္ေျမာက္လာၿပီးေနာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အထင္ကရ ႏုိင္ငံေရးသမားတစ္ဦး ျဖစ္ေသာ ဦးမင္းကုိႏုိင္၏ မိသားစုႏွင့္လည္း အလားတူ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးမႈမ်ား ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ျပဳလုပ္ႏုိင္ခဲ့သည္။
"ဦးမင္းကုိႏုိင္ရဲ႕ မိသားစုဝင္ေတြနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ေတြ႕ဆုံခဲ့တာဟာ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ အားေပးႏွစ္သိမ့္မႈေတြ ေပးဖုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္" ဟု ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ားအား အကူအညီ အေထာက္အပံ့ေပးေရးအဖြဲ႕(AAPP) မွ တြဲဖက္အတြင္းေရးမွဴး ဦးဘုိၾကည္က ေျပာၾကားသည္။ ယခုအခါ အသက္ ၄၈ ႏွစ္ရွိၿပီျဖစ္သည့္ ဦးမင္းကုိႏုိင္သည္ ေထာင္ဒဏ္ ၆၅ ႏွစ္ခ်မွတ္ခံထားရသည္။ ၎သည္ ျမန္မာအစိုးရကုိ ဆန္႔က်င္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ႀကီးမားေသာျပစ္ဒဏ္ ရရွိလုိက္ေသာ နာမည္ေက်ာ္ႏုိင္ငံေရးသမားႀကီးတစ္ဦးလည္း ျဖစ္သည္။ AAPP အဖြဲ႕အဆုိအရ ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ အက်ဥ္းေထာင္ေပါင္း ၄၄ ခုႏွစ္ အလုပ္ၾကမ္းစခန္းမ်ားတြင္ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ခံထားရသူ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသား ၁၉၉၆ ဦးရွိသည္။
၁၉၆၂ ခုႏွစ္ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းပုိက္လုိက္သည့္ အခ်ိန္မွစ၍ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈ မ်ားစြာရွိခဲ့ေသာ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ လက္ရွိ ဦးသိန္းစိန္ အစုိးရလက္ထက္သုိ႔ ေရာက္ရွိလာခ်ိန္တြင္ ႏုိင္ငံေရးအရ လုိက္ေလ်ာမႈ အနည္းငယ္ ရွိလာသည္။ ယင္းမွာ ႏုိင္ငံတကာ ၾကက္ေျခနီအဖြဲ႕(ICRC) အား ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ အက်ဥ္းေထာင္သုံးခုသုိ႔ သြားေရာက္ ၾကည့္ရႈခြင့္ျပဳခဲ့ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ICRC အေနျဖင့္ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားသုိ႔ သြားေရာက္ၾကည့္ရႈရျခင္း၏ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ အက်ဥ္းသားမ်ား ေရေကာင္းေရသန္႔ရရွိေရးႏွင့္ ေထာင္မ်ားအတြင္း ေရဆုိးထုတ္ စနစ္ေကာင္းမ်ား ရွိေရး အစရွိသည္တုိ႔ပင္ ျဖစ္သည္။ ICRC သည္ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား အေျခအေနၾကည့္ရႈရန္ ေတာင္းဆုိခဲ့ေသာ္လည္း ေျခာက္ႏွစ္ဆက္တုိက္ ျငင္းပယ္မႈခံခဲ့ရသည္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ၿပီးခဲ့သည့္ ၾသဂုတ္လတြင္ အရပ္ဘက္ဝတ္စုံ ေျပာင္းလဲဝတ္ဆင္ထားေသာ စစ္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ားႏွင့္ သူမ ဦးေဆာင္ေသာ အမ်ိဳးသားဒီမုိကေရစီပါတီႏွင့္အတူ စစ္တပ္ဆန္႔က်င္ေရး အတုိက္အခံ အင္အားစုမ်ားၾကားသုိ႔ ေရာက္ရွိကာ ေဘးက်ပ္နံက်ပ္အျဖစ္ႏွင့္ ရင္ဆုိင္ခဲ့ရသည္ကုိ ေတြ႕ရသည္။
ၾသဂုတ္လ ၁၉ ရက္ေန႔အေရာက္တြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ေနျပည္ေတာ္ၿမိဳ႕ေတာ္သစ္၌ ႏုိင္ငံေတာ္သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ႏွင့္ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးမႈ ျပဳလုပ္ႏုိင္ခဲ့သည္။ ေနာက္တစ္ေန႔တြင္မူ ဆင္းရဲမြဲေတမႈေလွ်ာ့ခ်ေရး အမ်ိဳးသားအဆင့္ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲသုိ႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ "အဲဒီ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲမွာ လြတ္လပ္ပြင့္လင္းမႈ ေတာ္ေတာ္ေလး ရွိခဲ့တဲ့အတြက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္လည္း အားေတာ္ေတာ္တက္သြားပါတယ္။ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ တုိက္ဖ်က္ေရး လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကုိလည္း သူမက အေထာက္အပံ့ေပးခ်င္ေနပါတယ္" ဟု ယင္းအလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲသုိ႔ တက္ေရာက္ခဲ့သူ စီးပြားေရးပညာရွင္ ေဒါက္တာေဇာ္ဦးက IPS သတင္းဌာနသုိ႔ေျပာၾကားသည္။ "အဲဒီအလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲဟာ ႏုိင္ငံေရး အယူအဆ ကြဲျပားျခားနားမႈေတြ မပါဝင္ဘဲ အစိုးရနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အၾကား ဘုံအက်ိဳးစီးပြားတစ္ခုအတြက္ အေပးအယူမွ်ႏုိင္တဲ့ ေနရာတစ္ခုပါ" ဟု ၎က ဆက္လက္ ေျပာၾကားသည္။
သမၼတဦးသိန္းစိန္သည္လည္း သဘာဝရင္းျမစ္ လြန္စြာၾကြယ္ဝခ်မ္းသာေသာ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ျပႆနာႀကီးတစ္ရပ္ျဖစ္ေသာ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးကုိ အေရးတယူျပဳေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ အမ်ား၏ ခ်ီးမြမ္းေျပာဆုိ ျခင္းခံခဲ့ရသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္မွ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္အတြင္း အိမ္နီးခ်င္း ထုိင္းႏုိင္ငံသုိ႔ သဘာဝဓာတ္ေငြ႕ ေရာင္းခ်မႈမ်ားမွ ေဒၚလာ ၈ ဘီလီယံခန္႔ ရွာေဖြရရွိခဲ့သည္။ ယခင္ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္း မ်ားသည္ အဆုိပါ ဓာတ္ေငြ႕ေရာင္းခ်မႈမ်ားမွ အျမတ္အစြန္းေျမာက္မ်ားစြာရယူသြားခဲ့ေၾကာင္း သတင္းေပးပုိ႔ခ်က္မ်ား အရသိရသည္။ ၎တုိ႔သည္ ဓာတ္ေငြ႕ေရာင္းခ်ေငြမ်ားကုိ အလြဲသုံးစားျပဳကာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူျပည္သူ သန္းေပါင္း ၁၉ သန္းခန္႔(လူဦးေရ၏ ၃၃ ရာခိုင္ႏႈန္း) အား မသိက်ိဳးႏြံ ျပဳခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ကုလသမဂၢက ထုတ္ျပန္ေသာ စာရင္းသတ္မွတ္မႈ၌ ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၈၂ ႏုိင္ငံတြင္ ၁၃၈ ေနရာသုိ႔ ေရာက္ရွိေနသည္။
"အခုလုိ ဆင္းရဲမြဲေတမႈေလွ်ာ့ခ်ေရးနဲ႔ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးေရးကုိ အထူးဦးစားေပး လုပ္ေဆာင္လာတာ တကယ့္ကုိ မႀကံဳစဖူးကိစၥတစ္ခုပါ။ အစုိးရက သူရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြနဲ႔ ျပႆနာေတြကုိ သိသြားပါၿပီ။ ေဆြးေႏြးမႈေတြကုိ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း လုပ္ေဆာင္လာတယ္။ ဝန္ႀကီးေတြေတာင္ ေဆြးေႏြးပြဲ တက္ေရာက္လာတဲ့ အဖြဲ႕ဝင္ေတြရဲ႕ စိန္ေခၚမႈနဲ႔ ရင္ဆုိင္ခဲ့ၾကရတယ္” ဟု စီးပြားေရးပညာရွင္ ေဒါက္တာေဇာ္ဦးက ေျပာၾကားသည္။
၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ ႏုိဝင္ဘာလတြင္က်င္းပခဲ့ေသာ အျငင္းပြားစရာ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ ခံခဲ့ရေသာ အစုိးရအဖြဲ႕ကုိ ဦးေဆာင္သည့္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္လက္ထက္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈလုပ္မည့္ အရိပ္အေယာင္မ်ား ထြက္ေပၚလာမႈအား ႏုိင္ငံတကာ အသုိင္းအဝုိင္းက ခ်ီးမြမ္းေျပာဆုိလ်က္ရွိသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ ကာလၾကာရွည္စြာ ပိတ္ဆုိ႔အေရးယူမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး စစ္အစုိးရအေပၚ ျပစ္တင္ေဝဖန္ မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ဥေရာပသမဂၢ (အီးယူ)သည္ပင္ လက္ရွိျမန္မာႏုိင္ငံတြင္း တုိးတက္ျဖစ္ထြန္းမႈမ်ားအေပၚ အျပဳသေဘာ ေဆာင္စြာတုံ႔ျပန္ခဲ့သည္ကုိ ေတြ႕ရသည္။
“ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ပိုမုိပြင့္လင္းလြတ္လပ္မႈေတြရွိလာေစမယ့္ အခြင့္အလမ္းေတြကုိ ကၽြန္မျမင္ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္” ဟု အီးယူ၏ ႏုိင္ငံတကာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေရးႏွင့္ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားေသာ အကူအညီမ်ား ေပးေရးဆုိင္ရာ မဟာမင္းႀကီး မစၥ Kristalina Georgieva ကေျပာၾကားသည္။ “ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားကုိ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားတဲ့ အကူအညီေတြ ေပးခြင့္ျပဳေပးသြားဖုိ႔ အာဏာပိုင္ေတြက လုိလုိလားလား ရွိေနတာကုိ ေတြ႕ရေတာ့ ကၽြန္မလည္း အေတာ့္ကုိအားတက္ခဲ့ရပါတယ္” ဟု ၎က ႏွစ္ရက္တာ ျမန္မာႏုိင္ငံခရီးစဥ္ ၿပီးဆုံးသြားၿပီးေနာက္ ျပဳလုပ္ သည့္ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲ၌ သတင္းေထာက္မ်ားကုိ ေျပာၾကားသည္။ “ျမန္မာႏုိင္ငံထဲက အေျခအေနနဲ႔ အေနအထားက ကြဲျပားျခားနားသြားပါၿပီ။ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ေအာင္လုပ္မယ့္အေၾကာင္းအရင္းေတြရွိေနပါၿပီ” ဟု ၎ကဆက္လက္ ေျပာဆုိ သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံသမၼတ ဦးသိန္းစိန္က ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျပဳလုပ္ရန္လုိလားသည္ဟူေသာ မိန္႔ခြန္းေျပာဆုိၿပီးေနာက္ အီးယူအဖြဲ႕က အျပဳသေဘာ ေဆာင္သည့္ တုံ႔ျပန္မႈမ်ား၊ တစ္နည္းအားျဖင့္ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းကမ္းလွမ္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္လာ ျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ယခုအခါ ဥေရာပဝန္ႀကီးမ်ားအေနျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ သြားေရာက္လည္ပတ္ခြင့္ ရရွိၿပီျဖစ္သလုိ ျမန္မာႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးအပါအဝင္ အစုိးရဝန္ႀကီးမ်ား ဥေရာပသုိ႔ျပည္ဝင္ခြင့္ ဗီဇာ ပိတ္ပင္ထားခဲ့မႈကုိလည္း ဖယ္ရွားေပးလုိက္ ၿပီျဖစ္သည္။
