အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က ျမန္မာစစ္အစိုးရေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး သန္းေရႊကို တရားစြဲဆိုခဲ့တာကို ရန္ကုန္တုိင္း တရားရံုးက ပယ္ခ်ခဲ့တဲ့အတြက္ ဒါဟာ တရားဥပေဒနဲ႔ မညီညြတ္တဲ့ လုပ္ရပ္ျဖစ္တယ္လုိ႔ အဲန္အယ္လ္ဒီက ဆိုၿပီး တရားရံုးကို ကန္႔ကြက္စာေပးပို႔ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ပယ္ခ်မႈဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ မူေတြကို အတိအလင္း ခ်ိဳးေဖာက္တာျဖစ္တယ္လို႔လည္း လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ေတြက ေ၀ဖန္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္း အျပည့္စံုကို ေဒၚခင္မ်ိဳးသက္က တင္ျပထားပါတယ္။
မတ္လ ၂၃ ရက္ေန႔က အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ဥကၠဌ ဦးေအာင္ေရႊ လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီး ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ တရားစီရင္ေရး ဥပေဒနဲ႔ ၁၈၈၇ ခုႏွစ္ သီးျခား သက္သာခြင့္ အက္ဥပေဒပုဒ္မ (၄၅)၊ (၅၄) ေတြအရ ဗုိလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး သန္းေရႊကို ရန္ကုန္တရားရံုးခ်ဳပ္မွာ တရားစြဲဆိုခဲ့ေပမဲ့ တာ၀န္ရွိသူေတြက အမႈကို လက္မခံတဲ့အတြက္ ဒါဟာ ဥပေဒနဲ႔မညီညြတ္ဘူးလို႔ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ဒုဥကၠဌ ဦးတင္ဦးက ေျပာပါတယ္။
"လက္မခံလို႔ရွိရင္ လက္မခံတဲ့အေၾကာင္းကို အေၾကာင္းျပရမယ္ေလ။ အဲဒီအေၾကာင္းျပခ်က္မပါဘဲနဲ႔ လက္မခံဘူးဆုိတာ မမွန္ကန္ဘူး။ ဘာေၾကာင့္ လက္မခံဘူးဆိုတာ အေၾကာင္းျပခ်က္ ပါရမယ္။ ဒီလို ပါးစပ္နဲ႔ လက္မခံဘူးဆိုၿပီး ျပန္ေပးလို႔ မရဘူး။ သူတို႔က အခု စာရြက္ကိုယူတယ္။
သက္ဆိုင္ရာ အႀကီးအကဲေတြဆီ ပို႔တယ္။ အေပၚကေန လက္မခံတဲ့အေပၚ စာရြက္ကို ဒီအတိုင္း ျပန္ေပးလိုက္တာေပါ့။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔က ေမးတယ္။ ေကာင္းၿပီ၊ လက္မခံရင္ လက္ခံတဲ့ရံုးကို ဘယ္လိုေျပာၿပီး သြားေပးရမလဲဆိုေတာ့လည္း က်မတို႔မွာ က်ေနာ္တို႔မွာ ေျပာခြင့္မရွိဘူးတဲ့။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဆက္ၿပီးေတာ့ လုပ္စရာရွိတာကေတာ့ လက္မခံတဲ့အေၾကာင္း ျပရမယ္ေလ။ က်ေနာ္တို႔ေျပာတာက high court ကို၊ တရားရံုးခ်ဳပ္ကို ေျပာတာကိုး။ အဲေတာ့ အဲဒါ မျပဘူးဆိုရင္ ဒါ မဟုတ္ဘူးေပါ့။ ဒါကို က်ေနာ္တို႔က ေစာဒကတက္ၿပီးေတာ့ ကန္႔ကြက္တာေပါ့ဗ်ာ။ အေရးယူတာပါပဲ။"
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဘက္ကေရာ ဘာမ်ား ထပ္ၿပီးေျပာတာမ်ိဳးရွိပါေသးလဲ။ -
အခုေလာေလာဆယ္ေတာ့ အခ်က္အလက္ေတြေေတာ့ ဥပေဒေၾကာင္းျခင္းရာအရ ဘယ္လို အခ်က္အလက္ေတြ အေရးယူရင္ေကာင္းမလဲ၊ က်ေနာ္တုိ႔ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြ အေရြးခံရတဲ့အေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဒီအေပၚမွာလည္း အသိအမွတ္ျပဳျခင္း မရွိတဲ့အေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာအထိ လုပ္ႏုိင္မလဲဆိုတာကို သၾကၤန္ရက္အေတာအတြင္းမွာ က်ေနာ္တို႔ ညိႇႏိႈင္းၿပီး လုပ္ၾကမွာပဲေလ။"
အမႈကို လက္မခံတဲ့အတြက္ အဲန္အယ္လ္ဒီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က ၾကာသပေတးေန႔မွာ မေက်နပ္ေၾကာင္း တရားသူႀကီးခ်ဳပ္ဆီကို ကန္႔ကြက္စာ ေပးပို႔ခဲ့တယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ အခုလို ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္နဲ႔ မညီဘဲ လုပ္ေဆာင္ေနမႈေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ မူေတြကို အတိအလင္း ခ်ိဳးေဖာက္ေနတာမို႔ အနာဂတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ တရားစီရင္ေရးအတြက္ မေကာင္းတဲ့ လကၡဏာ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ အာရွလူ႔အခြင့္အေရး အဖြဲ႔ (AHRC) က ေရွ႕ေန ဦးမင္းလြင္ဦးက ေျပာပါတယ္။
"တရားရံုးေတြရဲ႕ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြမွာ တရားမမႈေတြကို စတင္လက္ခံရတဲ့ တရားရံုး၀န္ထမ္းေတြ အေနနဲ႔ ဒီအမႈက အမႈျဖစ္အေၾကာင္းအရာ ေပၚေပါက္ျခင္း ရွိမရွိ၊ ကာလအကန္႔အသတ္ ေက်ာ္လြန္ျခင္း ရွိမရွိ၊ အမႈတန္ဖိုးနဲ႔အညီ တံဆိပ္ေခါင္းအခြံ ကပ္ထားျခင္း ရွိမရွိ စတဲ့အခ်က္အလက္ေတြကို စစ္ေဆးၿပီးေတာ့ အမႈကို လက္ခံရမွာျဖစ္တယ္။ တကယ္လို႔ ျငင္းပယ္မယ္ဆိုလို႔ရွိရင္လည္း သက္ဆိုင္ရာ တရားစီရင္ေရးအဖြဲ႔ကေနၿပီးေတာ့ ဘာေၾကာင့္ ျငင္းပယ္တယ္ ဆိုတဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္နဲ႔ ျငင္းပယ္ရမွာျဖစ္တယ္။ လက္ခံရင္လည္း ဘာအခ်က္အလက္ေတြ အေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ လက္ခံတယ္ဆိုတာကို အမႈတင္တဲ့ တရားလိုကို အသိေပး အေၾကာင္းၾကားရမွာျဖစ္တယ္။
သို႔ေသာ္လည္း ယခု အဲန္အယ္လ္ဒီကေနၿပီးေတာ့ တင္သြင္းတဲ့ေလွ်ာက္လႊာအေပၚမွာ လက္ခံျခင္းမရွိဘဲနဲ႔ စီရင္ပိုင္ခြင့္ မရွိဘူး။ မရွိတဲ့အတြက္ ျပန္ေပးလိုက္တဲ့ကိစၥက က်ေနာ္တို႔ တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ မူေတြကို အတိအလင္း က်ဴးလြန္ေဖာက္ဖ်က္ရာ ေရာက္တယ္။ တရားရံုးမ်ား လက္စြဲပါ ျပဌာန္းခ်က္ေတြကို လိုက္နာေဆာင္ရြက္ျခင္းမရွိဘဲ အလြယ္တကူ စီမံဆံုးျဖတ္တယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရတယ္။ ဒါေတြဟာ က်ေနာ္တို႔ အနာဂတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တရားစီရင္ေရးအတြက္ လြန္စြာမွပင္ ရင္ေလးစရာ ေကာင္းတဲ့အခ်က္ေတြ ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ ယေန႔ ထုတ္ေဖာ္ၿပီးေတာ့ ေျပာၾကားရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။"
ေရြးေကာက္ပြဲ မက်င္းပမီမွာပဲ ဒီလို တရားေရးဆိုင္ရာ ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို ႀကံဳေနရတဲ့အျပင္ အခု က်င္းပဖို႔ျပင္ေနတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ဥပေဒေတြထဲမွာလည္း တရားေရးမူအရ မဟုတ္ဘဲ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ကိုသာ စစ္ေဆးစီမံခြင့္ အျပည့္အ၀ ေပးထားတာမို႔ ဒီက်င္းပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ တရားမွ်တမႈ လံုး၀ရွိမွာမဟုတ္ဘူးလို႔လည္း ေျပာပါတယ္။
"အခုက်င္းပမယ့္ေရြးေကာက္ပြဲက တရားစီရင္ေရးစနစ္ေတြ၊ တရားဥပေဒ ျပဌာန္းခ်က္ေတြကို လုိက္နာေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိဘဲနဲ႔ စစ္ေဆးစီမံေဆာင္ရြက္ႏိုင္တဲ့ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ လက္ေအာက္ကသာ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြအေနနဲ႔ ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ သြားရမယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ဒါက မွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲမျဖစ္ဘူးဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ အတိအလင္း ေျပာႏိုင္တယ္။
ဒီေကာ္မရွင္က ကန္႔သတ္တဲ့နည္းဥပဒေတြေအာက္မွာ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြက အသင္းအပင္းဖြဲ႔စည္းတာေတြ၊ အသင္း၀င္ လက္ခံတာေတြ လုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ကိစၥကလည္း ႏုိင္ငံသားေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးကို အတိအလင္း က်ဴးလြန္ေဖာက္ဖ်က္ရာ ေရာက္တယ္။ ႏုိင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး ဥပေဒေတြ ျပဌာန္းထားတဲ့ ႏုိင္ငံသားတိုင္း ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ၿပီးေတာ့ ပါ၀င္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခြင့္ေတြ၊ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႔ရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြေၾကာင့္ အကန္႔အသတ္ အတားအဆီးေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနတယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ေျပာရျခင္းျဖစ္တယ္။"
အာရွလူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔က ေရွ႕ေန ဦးမင္းလြင္ဦး ေျပာျပသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
