အသွ်င္ဥတၱမ(ႏွစ္၁၃ဝ ျပည့္) အထိမ္းအမွတ္

ရခိုင့္အာဇာနည္ အာရွနီဝန္း ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး မီးရွဴးတန္ေဆာင္
အသွ်င္ဥတၱမ(ႏွစ္၁၃ဝ ျပည့္) အထိမ္းအမွတ္ (၂၈ ဒီဇင္ဘာ ၂ဝဝ၉)

ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမသည္ ၁၈၇၉ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ (၂၈)ရက္ တနဂၤေႏြေန႔၌ ရခိုင္ျပည္ စစ္ေတြၿမိဳ႕ ရွိ ရူပရပ္တြင္ ဖခင္ ဦးစံ ျမ ႏွင့္ မိခင္ ေဒၚေအာင္ၾကြျဖဴတို႔မွ ေမြးဖြားခဲ့ၿပီး ငယ္နာမည္ ေမာင္ေပၚထြန္းေအာင္ ျဖစ္သည္။ ဆရာေတာ္သည္ ငယ္ရြယ္ခ်ိန္အခါကတည္းက ပညာေရး ထူးခၽြန္ခဲ့သည္။ ဆရာေတာ္သည္ အသက္ ၁၆ ႏွစ္အရြယ္တြင္ မိဘမ်ားက ရွင္သာမေဏ ၀တ္ေပးရာမွ ရွင္ဥတၱမ ဘြဲ႕အမည္တြင္ခဲ့သည္။ အသက္ ၁၉ႏွစ္တြင္ ရဟန္းျပဳၿပီး ေနာက္ပိုင္း အိႏၵိယႏိုင္ငံ ကာလကတၱားၿမိဳ႕သို႔ ရဟန္း၀တ္ႏွင့္ပင္ သြားေရာက္ခဲ့ရင္း ႏိုင္ငံေရးစိတ္၊ အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓာတ္မ်ား ႏိုးၾကားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမသည္ ဘာသာ စကားေပါင္း(၉)မ်ိဳးကို ေကာင္းစြာတတ္ေျမာက္ၿပီး အိႏၵိယ၊ ဂ်ပန္၊ တရုတ္၊ ကေမၻာဒီး ယား၊ ကိုးရီယား၊ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ဥေရာပတိုက္ရွိ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံမ်ား အပါအဝင္ အာရွတိုက္မွ ႏိုင္ငံအမ်ား အျပား တုိ႔ကို ခရီးလွည့္လည္ခဲ့သည္။ထို႔ေနာက္ ဆရာေတာ္သည္ ၁၉၂၀ ခုႏွစ္ တြင္ ဗမာတျပည္လံုးသို႔ လွည့္လည္ကာ နယ္ခ်ဲ႕ဆန့္က်င္ေရး တရားမ်ားကို ေဟာေျပာခဲ႔သည္။ ထိုသို႔ ေဟာေျပာမႈျဖင့္ ၁၉၂၀ မတ္လ တြင္ အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ေထာင္ဒဏ္၁၂ လ အျပစ္ေပးခံရသည္။ ဆရာေတာ္သည္ ၁၉၂၄တြင္လည္း“အစိုးရမေကာင္းလွ်င္မေကာင္းဟု ေဝဖန္ခြင့္ဟာ လူ႔အခြင့္အေရးပဲ၊ ဒီအခြင့္အေရးဟာ ငါတုိ႔မွာ ရွိတယ္၊ ငံု႔မခံၾကနဲ႔” ဟု ျပည္သူမ်ားကို လႈံ႔ေဆာ္ ေဟာေျပာခဲ့သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ဒုတိယအႀကိမ္ ေထာင္ ၃ႏွစ္ က်ခဲ့ၿပီး ၁၉၂၈တြင္ တတိယအႀကိမ္ အဖမ္းခံခဲ့ရသည္။ ထိုအခ်ိန္က ၿဗိတိသွ်အစိုးရ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ကိုလည္း “ဆာ ရယ္ဂ်ီနယ္ ကရက္ေဒါက္ မင္းဗမာျပည္မွထြက္သြား ပါ” ဟူေသာ စာကို ေရးသား ေပးပို႔ခဲ့သည္။ ဆရာေတာ္သည္ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္ေန႔တြင္ ပ်ံလြန္ေတာ္မႈခဲ့ၿပီး ပ်ံလြန္ေတာ္မႈခ်ိန္တြင္ သက္ေတာ္ ၆၀ ႏွစ္၊ ဝါေတာ္ ၄၁ ၀ါ ျဖစ္သည္။ ဆရာေတာ္ပ်ံလြန္ခ်ိန္အထိ နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရကို ဆန္႔က်င္ခဲ့သည္။

ဆရာေတာ္ကို ျမန္မာတျပည္လံုးက ေလးစားခဲၾ့ကသည္။ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ အခမ္းအနားမ်ား အျမဲ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ စစ္အာဏာရွင္မ်ားလက္ထက္တြင္ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ၏ နယ္ခ်ဲ႕ေတာ္လွန္ေရး စိတ္ဓာတ္ကို အတုယူမႈမ်ား ျဖစ္လာမည္ကို စစ္အာဏာပိုင္မ်ားမွ စိုးရိမ္လာသည့္အတြက္ ဆရာေတာ္အား ေမ့ေပ်ာက္ေစရန္ သမိုင္းစာအုပ္မ်ားတြင္ ေရးသားခြင့္မ်ား ပိတ္ပင္ျပီး ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္မွလည္း ဆရာေတာ္သမိုင္းကို ေဖ်ာက္ဖ်က္ခဲ့သည္။ ေရႊတိဂံုဘုရားအႏွီးရွိ ဦးဥတၱမပန္းၿခံ ကို ကန္ေတာ္မင္ပန္းၿခံ အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ ေခၚဆိုေစျခင္း၊ စစ္ေတြၿမိဳ႕ရွိ ဦးဥတၱမပန္းၿခံႏွင့္ ဦးဥတၱမရုပ္တုကိုလည္း မြမ္းမံမႈ မရွိျခင္းႏွင့္ ဆရာေတာ္႐ုပ္တုကို ပူေဇာ္ အ႐ုိအေသေပးမႈမ်ား၊ အခမ္းအနားလုပ္ျခင္းမ်ားကို တားျမစ္အေရးယူျခင္းမ်ား ရွိသည္။ စစ္အစိုးရသည္ ဆရာေတာ္ ဗမာျပည္ လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ပထမမ်က္စိဖြင့္ေပးခဲ့သည္ဆိုေသာ သမိုင္းအစဥ္အလာကို ေဖ်ာက္ခ်င္ေဇာျဖင့္ စစ္အစိုးရလက္ထက္တြင္ “ဂရက္ေတာက္ မင္းထြက္သြား” စကားကို စစ္သမိုင္းျပတိုက္တြင္ ျပသထားရာတြင္ ဆရာေတာ္ေနရာတြင္ ဆရာေတာ္တပည့္ ဦးဝီစာရရုပ္ထုျဖင့္ သမိုင္းတြင္ ယခုအထိ စစ္သမိုင္း ျပတိုက္တြင္ ျပသထားသည္။။

“ရဲလွ်င္ႀကံ။ ေၾကာက္လွ်င္ျပန္
သူရသတၱိနည္းလွ်င္ ပ်က္စီးရမည္
ကိုယ္ဖို႔ႀကံဳလွ်င္ သက္လံုေကာင္းၾကပါေစ
ေသြးမထြက္ေသာစစ္ပြဲႀကီးကို ဆင္ႏႊဲၾက။
ကိုယ့္ရည္မွန္းခ်က္ ေအာင္ျမင္ခ်င္ရင္ ေနာက္မတြန္႔ၾကနဲ႔။ ( ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ)

ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမသည္ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးသမုိင္းတြင္ ထင္ရွားေက်ာ္ေစာသူ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးတဦး ျဖစ္ပါသည္။ ထင္ရွား ေက်ာ္ေစာရျခင္း၏ အရင္းအျမစ္သည္ ဆရာေတာ္အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံအက်ိဳး ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ရခိုင္သားတို႔၏ ဗီဇစရိုက္ အက်င့္ျဖစ္သည့္ ရိုးသားမႈ၊ ပြင့္လင္းမႈ၊ ရင္ထဲတြင္ ရွိသမွ်ကို မကြယ္မဝွက္ ဘြင္းဘြင္းေျပာဆိုတတ္မႈ အေပၚ အေျခခံသည္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ်လိုသည္။

ဆရာေတာ္သည္ ႏိုင္ငံေရးသမားတဦး မဟုတ္ပါ၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးေဆာင္ တဦးသာျဖစ္ပါသည္။ ဆရာေတာ္တြင္ ႏိုင္ငံေရးသမားတဦးကဲ့သို႔ လက္ဝဲ၊ လက္်ာႏွင့္ လစ္ဘရယ္စေသာ ႏိုင္ငံေရးဝါဒမ်ား မရွိခဲ့ပါ၊ ႏိုင္ငံေရး အက်ိဳးေဆာင္ျခင္းသည္ ႏိုင္ငံသူႏိုင္ငံသားမ်ား ေကာင္းစားေရးအတြက္ ပရဟိတအလုပ္ သက္သက္သာ ျဖစ္ေၾကာင္းကို ဆရာေတာ္သည္ မီးေမာင္းထိုးျပ ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ႏိုင္ငံေရး အက်ိဳးေဆာင္သူမ်ားတြင္ အတၱဟိတ ဆိုေသာ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားကို လံုးဝအဓိကမထားၾကပါ။ ကိုယ္က်ိဳးစြန္႔သူမ်ားသာ ျဖစ္ၾကပါသည္၊ ႏိုင္ငံသူ ႏိုင္ငံသားအား တပါးကြၽန္ဘဝက လႊတ္ေျမာက္ေရးႏွင့္ လူသားရင္းျမစ္ တိုးတက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးသည္သာ အဓိက အေျခခံ ခံယူၾကၿပီး မိမိအသက္ ခႏၶာ ဥစၥာကိုပင္ စေတးထားသူမ်ားပင္ ျဖစ္ၾကပါသည္။ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမအပါအဝင္ ဝံသာႏုေခတ္က ပုဂၢိဳလ္မ်ား။

၁၉၁၈ခုႏွစ္တြင္ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမသည္ ဥေရာပတိုက္၊ အေမရိကန္၊ ဂ်ပန္ျပည္ စသည္တို႔မွ ျပန္ၾကြ၍ လာေသာအခါ ျမန္မာျပည္တြင္ ဝိုင္-အမ္-ဘီ-ေအ အသင္းက ႏိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို စတင္ လုပ္ကိုင္ေနၾကၿပီ ျဖစ္ၾကသျဖင့္ ဦးဥတၱမလည္း ဝင္ေရာက္ကူညီကာ စိတ္အားထက္သန္စြာ လုပ္ေဆာင္ေလသည္။ ဤကဲ့သို႔ စတင္လုပ္ေဆာင္လွ်င္ လုပ္ေဆာင္ျခင္းပင္ အစိုးရ စံုေထာက္မ်ားမွာ ဆရာေတာ္ေနာက္သို႔ တေကာက္ေကာက္ လိုက္ေနျခင္းေၾကာင့္ ဦးဥတၱမအား သံဃာေတာ္မ်ားက မေပါင္းသင္းဝံ့ၾကေခ်။ ထို႔ျပင္ ဆရာေတာ္ ေျပာပံု ေနပံုတို႔မွာ ႏိုင္ငံေရးဆရာေတာ္ပီပီ အနည္းငယ္ ၾကမ္းတမ္းရကား အရဟတၱဓဇဂုဏ္ ႏွင့္ မညီၫြတ္ဟုဆိုကာ ဆရာေတာ္အား မည္သၫ့္ေက်ာင္းကမွ လက္မခံဘဲေနေသာေၾကာင့္ အင္းစိန္ ဒိစႀတိတ္ သမိုင္းၿမိဳ႕ရွိ အိမ္တအိမ္တြင္ သတင္းသံုး ေနရရွာေလသည္။

ထိုအခ်ိန္အခါတြင္ သူရိယသတင္းစာက ဦးဥတၱမ၏ ႏိုင္ငံေရးေဆာင္ရြက္ပံုမ်ားကို အထူးတလည္ ေထာက္ခံအားေပးသည့္ျပင္ ဆရာေတာ္၏ အျပဳအမူမွန္သမွ် မွန္ကန္ေၾကာင္းကို ေန႔စဥ္လိုပင္ ေရးသားၾက၏။ ဤနည္းအားျဖင့္ တစတစ သတင္းစာဖတ္၍ ေခတ္မွီေသာလူမ်ား ႏိုင္ငံေရးမ်က္စိ ပြင့္၍လာေသာေၾကာင့္ ဦးဥတၱမေဟာေသာ တရားပြဲမ်ားသို႔ သြားေရာက္ခါ ႏိုင္ငံေရးတရားမ်ားကို နာစျပဳၾကေလသည္။ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမမွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဦးလွေဖ၊ ဦးဘေဖတို႔ႏွင့္ အတူ သူရိယ သတင္းစာတိုက္တြင္ သတင္းသံုး၏။ ဦးဥတၱမ ႏိုင္ငံေရး လုပ္ေဆာင္ရာတြင္ ထိုေခတ္အခါက ေခတ္၏ေရွ႕ေျပးျဖစ္ေသာ ဦးဘေဖ၊ ဦးလွေဖ စေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားက အားေပးေလ၏။ ၄င္းတို႔၏လံု႔လေၾကာင့္ သူရိယသတင္းစာ၏ အကူအညီျဖင့္ တိုင္းသူျပည္သားမ်ား၏ မ်က္စိပြင့္လင္း၍ လာေလသည္၊ သို႔ျဖစ္သျဖင့္ သူရိယသတင္းစာ၏ ထိုစဥ္က ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို တိုင္းသူ ျပည္သူသားမ်ားက ေက်းဇူးတင္ထိုက္ေလသည္။

ဦးဥတၱမမွာ ႏိုင္ငံေရးတရားကို ၾကမ္းၾကမ္းေဟာတတ္သည္႔အတိုင္း သံဃာေတာ္မ်ား ေက်ာင္းတြင္ က်ိန္း၍ မေနၾကရန္ႏွင့္။ တိုင္းျပည္သည္ ကြၽန္ဘဝေရာက္၍ေနေသာအခါ တိုင္းသူျပည္သားမ်ားမွာ ကြၽန္မ်ားျဖစ္၍ ကြၽန္မ်ား ကိုးကြယ္ေသာ ဘာသာသည္လည္း ကြၽန္ဘာသာႏွင့္ ကြၽန္သာသာနာပင္ျဖစ္မည္။ ကြၽန္ဘဝမွ လြတ္ေျမာက္မွသာလွ်င္ သာသနာ ႀကီးပြါး ထြန္းကားႏိုင္မည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေက်ာင္းမ်ားတြင္ က်ိန္း၍ေနျခင္းငွါ မသင့္ေၾကာင္း သံသာသမဂၢီ ဖြဲ႕စည္းကာ လြတ္လပ္ေရး ႀကိဳးစားသင့္ေၾကာင္း သံဃာေတာ္မ်ားအားအား သတင္းစာမွ၄င္း။ တရားေဟာရာ၌၄င္း။ ဆြဲငင္ေျပာဆိုေလွ်ာက္ထားသျဖင့္ သံဃာေတာ္မ်ားမွာ သာသနာ ၫႈိးငယ္သည္ကို ကိုယ္တိုင္ေတြ႔ရျခင္း။ တကာတကာမမ်ားမွာ တေန႔တျခား ေအာက္တန္းက်၍လာျခင္း ဆင္းရဲျခင္း။ သာသနာျပဳမင္း ရွိမွသာလွ်င္ သာသနာစည္ပင္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မည္တို႔ကို သတိရကာ ႏိုင္ငံေရးတြင္ စိတ္ဝင္စားစ ျပဳ၍လာေတာ့သည္။

ဦးဥတၱမသည္ ထိုစဥ္အခါက လူငယ္စုမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ဦးဘေဖ၊ ဦးသိမ္းေမာင္၊ ဦးလွေဖ၊ ဦးေမာင္ႀကီး စေသာသူမ်ား၏ အားေပးခ်က္အရ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ႀကီး၎။ ဗိုလ္တေထာင္ဘုရား၌၄င္း။ ဗိုလ္တေထာင္ လႊစင္တန္း၌၄င္း။ တရားေဟာေျပာရာတြင္ အစဦးက (၃ဝ)/(၄ဝ)မွ် လာေရာက္၍ ႏိုင္ငံေရးတရားကို နာၾကေသာ္လည္း တစတစ တရားနာ ပရိသတ္တိုး၍ လာေလသည္။ ဤသို႔ေဟာေျပာရာမွ ရန္ကုန္ၿမိဳ႔တြင္ သာမဟုတ္၊ ေတာနယ္မ်ားသို႔လည္း ၾကြေရာက္ေဟာေျပာ၏။ ထို႔ေနာက္ ၁၉၂၁ ခုႏွစ္ ေဒးဒရဲ ဆူးကလပ္ရြာတြင္ တရားေဟာေျပာသည့္အတြက္ ပုဒ္မ ၁၂၄ (က) အစိုးရ အၾကည္ညိဳပ်က္မႈႏွင့္ တရားစြဲခံရ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ပုသိမ္နယ္ ေက်ာင္းကုန္းတြင္ တရားေဟာေနစဥ္ ဖမ္းဆီးၿပီးလွ်င္ ဖ်ာပံုၿမိဳ႔သို႔ ယူေဆာင္ၿပီး၊ ဖ်ာပံုမွတဆင့္ မအူပင္ရံုးသို႔ လႊဲေျပာင္းကာ ေထာင္ဒဏ္အျပစ္ေပးျခင္း ခံရေလသည္။

ဤသို႔ ဦးဥတၱမအား အျပစ္ေပးလိုက္ေသာအခါ တျပည္လံုး လူေရာ သံဃာပါ ႏိုးၾကားလာၾကၿပီးလွ်င္ ႏိုင္ငံေရးစိတ္ဓါတ္ အထူးဝင္စားေလေတာ့သည္။ သံဃာေတာ္မ်ားမွာလည္း အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့ ေနျခင္းငွါ မသင့္ၿပီဟု ယူဆၿပီးလွ်င္ ရန္ကုန္ သရက္ေတာ ေက်ာင္းတိုက္ႏွင့္ ဗဟန္းတိုက္မ်ားတြင္ သံဃသမဂၢီအသင္းမ်ားကို စတင္ တည္ေထာင္ေလသည္။ ထို႔ေနာက္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ တဝွမ္းလံုးတြင္ သံဃသမဂၢီ အသင္း (၃၇)သင္းကို တည္ေထာင္ၿပီးစီး၏။ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ ေထာင္က်၍ သံဃာေတာ္မ်ားႏွင့္ လူထုႀကီး ပူးေပါင္းကာ လြတ္လပ္္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈႀကီး အရွိန္အဟုန္ ျမင့္မားလာခဲ့ပါသည္။

ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ ႏွစ္ (၁၃၀) ျပည့္ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ဆရာေတာ္၏ အေတြးအျမင္မ်ားကို ရဟန္းရွင္လူ အေပါင္းႏွင့္ တပ္မေတာ္ အတြင္းရွိ သားေကာင္းစစ္သည္မ်ားထံသို႔ ႏိုင္ငံေရး အက်ိဳးေဆာင္စိတ္ဓါတ္မ်ား ႏိုးၾကြေစရန္ မွ်ေဝလိုက္ပါသည္။

အာသွ်နီဝန္း ရခိုင့္အာဇာနီ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး မီး႐ွဴးတန္ေဆာင္ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ ႏွစ္္၁၃၀ ျပည့္နိန့္ ့့ု ၂၀၀၉ဒီဇင္ဘာလ(၂၈) ရက္နိန္ ့ က်ေရာက္မည္ ျဖစ္ပါ္ေသာေၾကာင့္ ျပည္တြင္းျပည္ပဟိ ျပည္သူတစ္ရပ္လုံးသို႔ အသိပီး တိုက္တြန္း အပ္ပါသည္။

ခင္မင္ေလးစားစြာျဖင့္
(အမ်ဳိးသားေရးႏိုင္ႏိုင္)
၈၈ ၀၁၁၉၉၁၃၈၂၉၁