အေၾကာက္တရားမွ ကင္းလြတ္ျခင္း (Freedom from Fear) သည္ အျခားလြတ္လပ္ျခင္းမ်ားအတြက္ လမ္းဖြင့္ေပးမည့္ အဓိကေသာ့ခ်က္ (master key) ျဖစ္ေၾကာင္း ႏိုဘယ္လ္ဆုရွင္ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က အဂၤါေန႔ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ မီခ်ီဂန္တကၠသိုလ္က သူမ အား ဂုဏ္ျပဳပြဲတြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ အဆိုပါတကၠသိုလ္မွ ႏွစ္ပတ္လည္ Wallenberg ဆုတံဆိပ္ ခ်ီးျမႇင့္ျခင္းကို ခံရသည္။ အဆိုပါ ဆုတံဆိပ္မွာ ယင္းတကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားေဟာင္း ဆီြဒင္သံတမန္ Raoul Wallenberg သည္ ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္းက ဂ်ဴးေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကို ကယ္တင္ ခဲ့ျခင္း အထိမ္းအမွတ္ သတ္မွတ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ထြက္ခြာျခင္းအား ပိတ္ပင္ခံထားရျခင္း မရွိေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ျပန္လာရန္ ခြင့္မျပဳမည္ကို စိုးရိမ္သျဖင့္ ႏိုင္ငံျခားသို႔ ခရီးထြက္ျခင္း မျပဳေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ သူမသည္ ပရိတ္သတ္အား အင္တာနက္မွတဆင့္ တိုက္ရိုက္ စကားေျပာသည္။
“ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္းဟာ ဆြံ႕အျခင္း၊ လုပ္သမွ်ခံတဲ့အျဖစ္ကို ေရာက္ေစပါတယ္။ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္းဟာ အရာရာကို မစြမ္းေဆာင္ႏိုင္တဲ့အျဖစ္ကို ျဖစ္ေစ ပါတယ္” ဟု ပရိတ္သတ္၏ ေမးခြန္းမ်ားကို တိုက္ရိုက္ ေျဖၾကားျခင္းမျပဳမီ၊ ႀကိဳတင္သြင္းယူထားေသာ မိန္႔ခြန္းတြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေျပာၾကား ခဲ့သည္။ “ေျပာဖို႔ ေၾကာက္ေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုခြင့္ရေအာင္ ဘာမွ လုပ္ႏိုင္မွာမဟုတ္ပါဘူး” ဟု သူမက ေျပာၾကားခဲ့သည္။
“မတရားမႈကို စိန္ေခၚဖို႔ သိပ္ေၾကာက္ေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့ လြတ္လပ္စြာ ယံုၾကည္ခြင့္ဆိုတဲ့ ရပိုင္ခြင့္ကို ကာကြယ္ႏိုင္လိမ့္မယ္ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါ႔အျပင္ ကၽြန္မတို႔ရဲ႕ ဘဝေတြ ဆိုးဝါးေစတဲ့ လူမႈေရးနဲ႔ စီးပြားေရးမွားယြင္းမႈေတြကို ျပင္ဆင္ေပးဖို႔ ေျပာရဲလိမ့္မယ္ မထင္ပါဘူး” ဟု သူမက ဆိုသည္။
ယခုႏွစ္အထိ စစ္တပ္မွ တိုက္ရိုက္အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနခဲ့ရေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ အေမရိကန္ႏွင့္ အျခား တိုင္းျပည္ မ်ားက ကုန္သြယ္ေရး၊ စီးပြားေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ အေရးယူမႈမ်ား ခ်မွတ္ထားခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ လူဦးေရ ၅၄ သန္းရွိေသာ ႏိုင္ငံ ျဖစ္သည္။
သမၼတဦးသိန္းစိန္သည္ ၿပီးခဲ့သည့္ မတ္လက အာဏာရလာၿပီးေနာက္ မၾကာေသးမီက ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား ၂၀၀ ခန္႔ လႊတ္ေပးျခင္း အပါ အဝင္ ႏိုင္ငံတကာ အေရးယူမႈမ်ား ေျဖေလ်ာ့ေစမည့္ မူဝါဒမ်ား ခ်မွတ္ခဲ့သည္။
အသက္ ၆၆ ႏွစ္ ရွိၿပီျဖစ္ေသာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္မွ လြတ္ေျမာက္စဥ္က ထူးထူးျခားျခား မခံစားရေၾကာင္း အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ သူမ၏စိတ္မွ အၿမဲတမ္း လြတ္ေျမာက္ေနျခင္းေၾကာင့္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။ သူမ၏ လြတ္ေျမာက္ျခင္းဆိုသည္မွာ တိုင္းျပည္ကို ဒီမိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းေပၚသို႔ ေခၚေဆာင္သြားႏိုင္ေအာင္ အလုပ္ လုပ္ႏိုင္သည္ဟု ဆိုလိုျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း သူမက ေျပာသည္။
“ကၽြန္မတို႔ရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းရုန္းကန္မႈေတြမွာ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္းမွ ကင္းလြတ္ေရးကို အေလးအနက္ထား ေျပာရတာကေတာ့ တျခားလြတ္ေျမာက္ျခင္း ေတြ အတြက္ တံခါးဖြင့္ႏိုင္မယ္၊ ဒါကို အဓိကေသာ့ခ်က္(master key) အျဖစ္ ျမင္လို႔ပါပဲ” ဟု သူမက ျဖည့္စြက္ေျပာသည္။
တိုက္ဆိုင္စြာပင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွ အထူးကိုယ္စားလွယ္သည္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ လည္းေကာင္း၊ အစိုးရတာဝန္ရွိသူမ်ားႏွင့္ လည္းေကာင္း ေတြ႕ဆံုခဲ့ၿပီး အဂၤါေန႔က ခရီးစဥ္ ၿပီးဆံုးခ်ိန္တြင္ မည္သည့္ အေသးစိတ္မွ် ထုတ္ျပန္ခဲ့ျခင္း မရွိေပ။ ဒဲရက္မစ္ခ်ယ္ (Derek Mitchell) ၏ ခရီးစဥ္ၿပီး၍ ျပန္လည္ ထြက္ခြာသြားေသာ္လည္း ႏိုင္ငံပိုင္မီဒီယာမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ျခင္း မရွိေပ။ ျမန္မာအစိုးရသစ္၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ကိစၥမ်ား ပါဝင္ ႏိုင္သည္ဟု ခန္႔မွန္းမႈမ်ားသာ ရွိသည္။
တကၠသိုလ္၏ Rackham ခန္းမတြင္ ျပဳလုပ္သည့္ အေမးအေျဖက႑တြင္ မည္သူကမွ် ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား မစ္ခ်ယ္၏ ခရီးစဥ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေမးျမန္းခဲ့ျခင္း မရွိေပ။ Skype မွ တဆင့္ သူမက ျပန္လည္ေျဖၾကားရာတြင္ အၾကမ္းဖက္ျခင္းႏွင့္ အၾကမ္းမဖက္ေသာ ေတာ္လွန္ေရးမ်ား အေၾကာင္း၊ သူမ၏ စံျပပုဂၢဳိလ္မ်ားအေၾကာင္းႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကေရစီသို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေသာ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအတြက္ အခြင့္အလမ္းမ်ား ပါဝင္ခဲ့ သည္။
“အေမရိကန္မွာေရာ ဖိႏွိပ္ခံရတဲ့သူေတြ မရွိေတာ့ဘူးလား၊ ကိုယ့္လမ္းကိုယ္ေလွ်ာက္ၿပီး ရုန္းထြက္ခဲ့ရတာပါ” ဟု သူမက ေၾကညာသည္။ “စစ္မွန္ တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမရွိပဲ၊ ဒီမိုကေရစီ မရနိုင္ဘူး” ဟု သူမက ျဖည့္စြက္ေျပာသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီမရမီွ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအားလံုးကို လႊတ္ရမည္ဟု သူမက ေျပာသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျခခံ ဥပေဒ၏ အစိတ္အပိုင္းအခ်ိဳ႕သည္ ဒီမိုကေရစီစံမ်ားႏွင့္ ညီညြတ္မႈ မရွိျခင္းေၾကာင့္ ေျပာင္းလဲရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း သူမက ဆိုသည္။
မီခ်ီဂန္တကၠသိုလ္သည္ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မွစ၍ Wallenberg တံဆိပ္ကို စတင္ ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့သည္။ ႏိုဘယ္လ္ဆုရွင္ႏွင့္ ဒုတိယကမာၻစစ္အက်ဥ္းစခန္းမွ အသက္ရွင္က်န္သူ Elie Wiesel က ပထမဆံုး ဆုခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံရသူျဖစ္သည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္မွာ ဆုကို ကိုယ္တိုင္တက္ေရာက္ မယူသူ ပထမဆံုး ဂုဏ္ျပဳခံ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္သည္။