ျမန္မာ တစ္ ႏိုင္ငံလံုး ႏွင့္ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသား တစ္ရပ္လံုး ၏ ဘ၀ မွတ္တိုင္ တြင္ ထာ၀စဥ္ အဓိကရ ေနရာယူ ေနမည့္ “အာဇာနည္ေန႔”ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ သံုးသပ္ ေလ့လာခ်က္ တစ္ရပ္ ျပဳၾကမည္ ဆိုလွ်င္
(၁) အာဇာနည္ေန႔ မတိုင္မီ တိုင္းျပည္၏ အေထြေထြ အေျခအေန
(၂) လုပ္ၾကံမႈ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္၊
(၃)ျပည္သူလူထု၏ တုံ႕ျပန္မႈ၊
(၄)အာဇာနည္ေန႔မွ ေပးေသာ သင္ခန္းစာမ်ား ဟူ၍ အပိုင္း ေလးပိုင္း ခြဲျခား ေလ့လာျခင္း ျပဳသင့္ပါသည္။
(၁)အာဇာနည္ေန႔ မတိုင္မီ တိုင္းျပည္၏ အေထြေထြ အေျခအေန
ဒုတိယ ကမၻာ စစ္ၿပီး ကာလ ျဖစ္သည့္ (၁၉၄၅) ခုႏွစ္မွ စ၍ (၁၉၄၇) ခုႏွစ္ အထိ (၃) ႏွစ္ ကာလကို ေလ့လာ သံုးသပ္ရန္ လိုအပ္ ေပမည္။ (၁၉၄၅) ခု၊ မတ္လ (၂၇) ရက္ေန႔ မွစ၍ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသား အားလံုး တို႔သည္ ဖက္ဆစ္ တိုက္ဖ်က္ေရး ျပည္သူ႕ လြတ္လပ္ေရး (ဖတပလ) အဖြဲ႕၀င္မ်ား၊ ဗမာ့ ကာကြယ္ေရး တပ္မေတာ္ ႏွင့္ မ်ဳိးခ်စ္ ဗမာ့ တပ္မေတာ္သား မ်ားအျဖစ္ တစ္စု တစည္းတည္း တိုက္ပြဲ ၀င္၍ ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္ မ်ားအား ေတာ္လွန္ တိုက္ခိုက္၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေျမျပင္မွ ေမာင္းႏွင္ ထုတ္ခဲ့ၾက ေလသည္။
(၁၉၄၅) ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိသွ် တို႔သည္ စစ္တပ္ႀကီး မ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္းသို႔ ျပန္လည္ ၀င္ေရာက္ လာၾကသည္။ သို႔ေသာ္ တိုင္းရင္းသား အားလံုး အပါအ၀င္ တျပည္လံုးက ၿဗိတိသွ် တို႔၏ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ကို အျမန္ဆံုး ရပ္စဲ ႐ုပ္သိမ္းရန္ ေတာင္းဆို ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ (၁၉၄၅) ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ (၁၅) ရက္ေန႔ တြင္ ၿဗိတိသွ် အေပါင္းပါ မ်ား၏ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မွာ လံုး၀ ရပ္စဲ ခဲ့ရသည္။ သို႔ေသာ္ ၿဗိတိသွ်တို႔သည္ မိမိ တို႔ႏွင့္ အတူ ပါလာေသာ ဆင္းမလား စီမံကိန္းေခၚ စကၠဴျဖဴ စာတမ္းအရ ျမန္မာႏိုင္ငံ အား ဆက္လက္ စိုးမိုးရန္ ႀကိဳးစား ၾကျပန္သည္။
ယင္းတို႔၏ စကၠဴျဖဴ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို (၁၉၄၆) ခု၊ ဇြန္လ (၂၆) ရက္ ေန႔တြင္ တိုင္းရင္းသား
လူမ်ဳိး ေပါင္းစံု ပါ၀င္သည့္ လူေပါင္း တစ္သိန္းေက်ာ္ တက္ေသာ လူထု အစည္းအေ၀းႀကီး မွ ကန္႔ကြက္ ၾကသည္။ ယင္း လႈပ္ရွားမႈႏွင့္ တဆက္တည္း (၁၉၄၆) ခု၊ စက္တင္ဘာလ အတြင္း တြင္ ရဲ အဖြဲ႕၀င္မ်ား အပါအ၀င္ အမႈထမ္း ေပါင္းစံု တို႔သည္ ျပည္လံုးကၽြတ္ အေထြေထြ သပိတ္ႀကီး ေမွာက္၍ ျပင္းထန္စြာ လႈပ္ရွား၍ လာၾကသည္။
(၁) အာဇာနည္ေန႔ မတိုင္မီ တိုင္းျပည္၏ အေထြေထြ အေျခအေန
(၂) လုပ္ၾကံမႈ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္၊
(၃)ျပည္သူလူထု၏ တုံ႕ျပန္မႈ၊
(၄)အာဇာနည္ေန႔မွ ေပးေသာ သင္ခန္းစာမ်ား ဟူ၍ အပိုင္း ေလးပိုင္း ခြဲျခား ေလ့လာျခင္း ျပဳသင့္ပါသည္။
(၁)အာဇာနည္ေန႔ မတိုင္မီ တိုင္းျပည္၏ အေထြေထြ အေျခအေန
ဒုတိယ ကမၻာ စစ္ၿပီး ကာလ ျဖစ္သည့္ (၁၉၄၅) ခုႏွစ္မွ စ၍ (၁၉၄၇) ခုႏွစ္ အထိ (၃) ႏွစ္ ကာလကို ေလ့လာ သံုးသပ္ရန္ လိုအပ္ ေပမည္။ (၁၉၄၅) ခု၊ မတ္လ (၂၇) ရက္ေန႔ မွစ၍ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသား အားလံုး တို႔သည္ ဖက္ဆစ္ တိုက္ဖ်က္ေရး ျပည္သူ႕ လြတ္လပ္ေရး (ဖတပလ) အဖြဲ႕၀င္မ်ား၊ ဗမာ့ ကာကြယ္ေရး တပ္မေတာ္ ႏွင့္ မ်ဳိးခ်စ္ ဗမာ့ တပ္မေတာ္သား မ်ားအျဖစ္ တစ္စု တစည္းတည္း တိုက္ပြဲ ၀င္၍ ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္ မ်ားအား ေတာ္လွန္ တိုက္ခိုက္၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေျမျပင္မွ ေမာင္းႏွင္ ထုတ္ခဲ့ၾက ေလသည္။
(၁၉၄၅) ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိသွ် တို႔သည္ စစ္တပ္ႀကီး မ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္းသို႔ ျပန္လည္ ၀င္ေရာက္ လာၾကသည္။ သို႔ေသာ္ တိုင္းရင္းသား အားလံုး အပါအ၀င္ တျပည္လံုးက ၿဗိတိသွ် တို႔၏ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ကို အျမန္ဆံုး ရပ္စဲ ႐ုပ္သိမ္းရန္ ေတာင္းဆို ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ (၁၉၄၅) ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ (၁၅) ရက္ေန႔ တြင္ ၿဗိတိသွ် အေပါင္းပါ မ်ား၏ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မွာ လံုး၀ ရပ္စဲ ခဲ့ရသည္။ သို႔ေသာ္ ၿဗိတိသွ်တို႔သည္ မိမိ တို႔ႏွင့္ အတူ ပါလာေသာ ဆင္းမလား စီမံကိန္းေခၚ စကၠဴျဖဴ စာတမ္းအရ ျမန္မာႏိုင္ငံ အား ဆက္လက္ စိုးမိုးရန္ ႀကိဳးစား ၾကျပန္သည္။
ယင္းတို႔၏ စကၠဴျဖဴ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို (၁၉၄၆) ခု၊ ဇြန္လ (၂၆) ရက္ ေန႔တြင္ တိုင္းရင္းသား
လူမ်ဳိး ေပါင္းစံု ပါ၀င္သည့္ လူေပါင္း တစ္သိန္းေက်ာ္ တက္ေသာ လူထု အစည္းအေ၀းႀကီး မွ ကန္႔ကြက္ ၾကသည္။ ယင္း လႈပ္ရွားမႈႏွင့္ တဆက္တည္း (၁၉၄၆) ခု၊ စက္တင္ဘာလ အတြင္း တြင္ ရဲ အဖြဲ႕၀င္မ်ား အပါအ၀င္ အမႈထမ္း ေပါင္းစံု တို႔သည္ ျပည္လံုးကၽြတ္ အေထြေထြ သပိတ္ႀကီး ေမွာက္၍ ျပင္းထန္စြာ လႈပ္ရွား၍ လာၾကသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ၿဗိတိသွ် အစိုးရ သည္ ဘုရင္ခံ ဆာရယ္ဂ်ီနယ္ ေဒၚမန္စမစ္ အား ျပန္ေခၚ၍ ထိုေနရာတြင္ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ရန္ ေမဂ်ာ ဂ်င္နရယ္ ဟူးဘတ္ရန္႔စ္ အား လႊတ္ရသည္။ ၿဗိတိသွ် ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အက္တလီ၏ ဖိတ္ေခၚခ်က္ အရ (၁၉၄၇) ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ (၇) ရက္ေန႔ တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းသည္ သခင္ျမ၊ ဦးတင္ထြဋ္ စသည္ တို႔ႏွင့္ အတူ ဘိလပ္သို႔ သြားသည္။
လက်ာ္ ႏိုင္ငံေရး လက္ေဟာင္းႀကီး မ်ားကိုလည္း ဖိတ္ၾကား ခဲ့ေလရာ သခင္ ဗစိန္သည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း တို႔ႏွင့္ အတူ လိုက္သြား ေသာ္လည္း ဦးေစာမွာ ေနာက္မွ လိုက္သြားသည္။ ၿဗိတိသွ် တို႔သည္ ျပည္သူလူထု ၏ တခဲနက္ တိုက္ပြဲ၀င္မႈ ေၾကာင့္ မလႊဲသာပဲ လြတ္လပ္ေရး ေပးရေတာ့မည့္ အခ်ိန္၌ပင္ ေတာင္တန္း ေဒသမ်ားကို လက္မလႊတ္ လိုၾကေပ။ ဆက္လက္၍ သိမ္းပိုက္ ထားႏိုင္ရန္ ႀကိဳးစား ၾကေသးသည္။
သို႔ေသာ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ကိုယ္တိုင္ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိး ေပါင္းစံု တို႔၏ ေသြးစည္း ညီၫြတ္မႈ ကို တည္ေဆာက္၍ (၁၉၄၇) ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၁၂) ရက္ ေန႔တြင္ က်င္းပေသာ ပင္လံုညီလာခံ အစည္းအေ၀းႀကီးမွ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရွိ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးမ်ား ေသြးစည္း ညီညြတ္ေရး စာခ်ဳပ္ႀကီး တစ္ရပ္ကို ခ်ဳပ္ဆို လိုက္သည္။
(၁၉၄၇) ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ (၂၇) ရက္ ေန႔တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ၿဗိတိသွ် ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အက္တလီ တို႔သည္ ျမန္မာျပည္အား လြတ္လပ္ေရး ပန္းတိုင္သို႔ လမ္းခင္း ေပးသည့္ စာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ ေရးထုိးၾကသည္။ ဦးေစာႏွင့္ သခင္ဗစိန္ တို႔က ေအာင္ဆန္း အက္တလီ စာခ်ဳပ္ အရ ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရး မရႏိုင္ ဟု ဆိုကာ လက္မွတ္ မထိုးၾကေပ။
(၁၉၄၇) ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ (၉) ရက္ ေန႔တြင္ တိုင္းျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပရာ ျပည္မ ေရြးေကာက္ပြဲ မ်ားတြင္ ကြန္ျမဴနစ္ အတ္ (၇) ေနရာမွ အပ က်န္ နယ္အားလံုး တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ေရွ႕ေဆာင္သည့္ ဖဆပလ အမတ္မ်ား က အျပတ္အသတ္ ႏိုင္ၾကေလသည္။ (၁၉၄၇) ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၁၆) ရက္ေန႔တြင္ က်င္းပေသာ တိုင္းျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္ အစည္းအေ၀း တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း သည္ လြတ္လပ္သည့္ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာပိုင္ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ အတြက္ ေရးဆြဲရမည့္ ဖြဲ႕စည္း အုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံ ဥပေဒႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ လမ္းၫႊန္ ျပ႒ာန္းခ်က္ (၇) ခ်က္ ပါရွိသည့္ အဆိုကို တင္သြင္းရာ ယင္းအဆိုကို ဖဆပလ အမတ္မ်ား အျပင္ ကခ်င္၊ ကရင္၊ ခ်င္း၊ မြန္၊ ရွမ္း၊ ရခိုင္ အမတ္ မ်ားႏွင့္ ကြန္ျမဴနစ္ အမတ္ တစ္ဦး တို႔ကပါ ေထာက္ခံၾကၿပီး ကန္႔ကြက္သူ မရွိ အတည္ျပဳ ခဲ့ၾကေလသည္။
(၁၉၄၇) ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ (၁၃) ရက္ေန႔မွာ သမိုင္းမွတ္တိုင္ တစ္ခု ျဖစ္သည္။ ထိုေန႔တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း သည္ ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕ေတာ္ ခန္းမ လသာေဆာင္မွ ေန၍ ျပည္သူလူထုအား ေနာက္ဆံုး မိန္႔ခြန္း ႁမြက္ၾကားခဲ့ျခငး္ ျဖစ္သည္။ ယင္းမိန္႔ခြန္းတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းက-“ဖဆပလ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္က ေစတနာေကာင္းနဲ႔ လြတ္လပ္ေရး ရုပ္လံုး ေဖာ္လာျပီ။ အဲဒီလို ရုပ္လံုးေဖာ္လာရာမွာ အေကာင္းဆံုး နဲ႔ အေအးဆံုး နည္းနဲ႔ လုပ္ေနတယ္။ ေနာက္ဆံုး နည္းေအးေအးနဲ႔ မရရင္ ရတဲ့နည္းနဲ႔ လုပ္ရမွာပဲ ဆိုတာ ေျပာခဲ့ျပီ။ ဗမာျပည္မွာ လူမ်ိဳး အခ်င္းခ်င္း မကြဲဖို႔၊ လူငယ္ပိုင္း ျဖစ္ေသာ လက္ဝဲသမား အခ်င္းခ်င္း မကြဲဖို႔ သတိေပး လိုပါတယ္” ဟု မိန္႔ၾကား သြားခဲ့သည္။
အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ တိုင္းျပည္၏ အေျခအေန မ်ားကို ခ်ဳပ္လိုက္ပါမူ
(က) နယ္ခ်ဲ႕သမားတို႔ လံုး၀ လက္လႊတ္ ေပးရေတာ့မည့္ အေျခအေန၊ နယ္ခ်ဲ႕ လက္ပါးေစ ေဖာက္ျပန္ေသာ ပုဆိန္႐ိုးမ်ားသည္ လူထု၏ ေထာက္ခံမႈ လံုး၀ မရရွိဘဲ ျပည္သူလူထုႀကီးႏွင့္ လံုး၀ ကင္းကြာ ေနၾကသည့္ အေျခအေနႏွင့္ …
(ခ) အျခား တစ္ဖက္တြင္မူ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိး အားလံုး အပါအ၀င္ ျမန္မာ တစ္မ်ဳိးသားလံုး သည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ၏ ေခါင္းေဆာင္မႈ ေအာက္တြင္ မႀကံဳဖူး ေလာက္ေအာင္ စည္းလံုး ညီၫြတ္ေသာ အင္အားျဖင့္ လံုး၀ လြတ္လပ္ေရး အတြက္ တက္တက္ ႂကြႂကြ အံုႂကြ တိုက္ပြဲ၀င္ ေနၾကသည့္ အခ်ိန္ ျဖစ္ေလသည္။
(၂) လုပ္ၾကံမႈ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္
ၿဗိတိသွ် နယ္ခ်ဲ႕သမား မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအား လြတ္လပ္ေရး မေပးလွ်င္ မျဖစ္ေတာ့ေသာ အေျခအေနကို ရင္ဆိုင္ ေနခ်ိန္၀ယ္ အဓိက အားျဖင့္ ေျခလွမ္း ႏွစ္ခုကို တစ္ၿပိဳင္တည္း လုပ္ကိုင္လာ ခဲ့ၾကေလသည္။ တစ္ခုမွာ လြတ္လပ္ေရး ေပးရန္ သေဘာတူေၾကာင္း၊ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း အာဏာ လႊဲေပးရန္ လိုလားေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ျခင္း၊ ေျပာဆိုျခင္း ျပဳရာ အျခားတစ္ခုမွာ မိမိ အာဏာ လႊဲေပးရမည့္ လြတ္လပ္ကာစ ျမန္မာ အစိုးရသည္ နယ္ခ်ဲ႕ အလိုက် နယ္ခ်ဲ႕ ၾသဇာခံမည့္ ပုဆိန္႐ိုး အစိုးရမ်ဳိး ျဖစ္လာေစရန္ နည္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ႏွင့္ ႀကိဳးစားျခင္း ျဖစ္ေလသည္။
ဒုတိယ လုပ္ငန္း အတြက္ ႀကိဳးပမ္း လုပ္ကိုင္ ရာ၌ နယ္ခ်ဲ႕သမားသည္ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ ျမန္မာမ်ား အတြင္း လူမ်ဳိးေရး၊ ႏိုင္ငံေရး အရ ကြဲျပားေအာင္ နည္း အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ျပဳလုပ္ၾကသည္။ နယ္ခ်ဲ႕၏ ေသြးခြဲမႈ ကို ပင္လံု ညီလာခံမွ ေခ်မႈန္း ပစ္လိုက္ ခဲ့ေပသည္။ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးမ်ား ႏွင့္ ေသြးကြဲ ေအာင္လည္း လုပ္၍မရ။ ထိုအခ်ိန္က စည္း႐ံုးမႈ အင္အား အႀကီးဆံုး ျဖစ္ေသာ ဖဆပလ အဖြဲ႕ သာမကဘဲ လက္၀ဲ ႏိုင္ငံေရး ထဲမွ ကြန္ျမဴနစ္ အဖြဲ႕၏ ေထာက္ခံမႈ ကိုပါ ရရွိေနေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ၏ ေခါင္းေဆာင္မႈ ကို ဖယ္ရွားရန္ အတြက္ နယ္ခ်ဲ႕သမား သည္ လက္်ာ ႏိုင္ငံေရး လက္ေဟာင္းႀကီးမ်ား ႏွင့္ ပူးေပါင္း ႀကံစည္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ေလသည္။
(၁၉၄၇) ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္ လဆန္းရက္ ထဲတြင္ ၿဗိတိသွ် စစ္ဗိုလ္မ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ စစ္ပစၥည္း ေထာက္ပံ့ေရး တပ္မွ ဘရင္းဂန္း (၂၀၀) ႏွင့္ က်ည္ဆန္မ်ား ေပ်ာက္ဆံုးသြားသည္။ အျခားနည္းႏွင့္ ဖယ္ရွား၍ မရေတာ့ေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း အား ႏိုင္ငံေရး ရန္သူမ်ားက လုပ္ႀကံ ၾကလိမ့္မည္ စသည့္ သတင္း ေပၚထြက္ လာေလသည္။
သို႔ေသာ္ ျပည္သူလူထု အား အႂကြင္းမဲ့ ယံုၾကည္ေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း သည္ အထက္ပါ သတင္းမ်ားကို ဂ႐ုမစိုက္ ခဲ့ေပ။ အျခား ဖဆပလ ေခါင္းေဆာင္မ်ား သည္လည္း လံုေလာက္သည့္ ကာကြယ္ စီမံမႈမ်ားကို မျပဳလုပ္ ခဲ့ၾကေပ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းသည္ မိမိကိုယ္ မိမိ ယံုၾကည္မႈ ရွိသူတို႔၏ ဓမၼတာ အတိုင္း ရန္သူ၏ ေျခလွမ္းကို အထင္ေသး ေလွ်ာ့တြက္ျခင္း ျဖစ္ခဲ့ရေပသည္။
ဇူလိုင္လ (၁၉) ရက္ေန႔တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ တို႔အား နယ္ခ်ဲ႕ လက္ပါးေစတို႔က လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္ ပစ္လိုက္ၾက၏။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း အမွဴးျပဳေသာ အစိုးရ အဖြဲ႕၀င္ မ်ားကို လုပ္ႀကံ ၿပီးေနာက္ မိမိတို႔ ျဖန္႔ထားေသာ လက္နက္ မ်ားျဖင့္ နယ္ အခ်ဳိ႕တြင္ လႈပ္ရွား ဆူပူကာ ဖဆပလ အဖြဲ႕ႀကီးက တိုင္းျပည္၏ အေျခအေနကို ၿငိမ္၀ပ္ေအာင္ မထိန္းသိမ္း ႏိုင္၍ ယင္းတို႔၏ လက္၀ယ္သို႔ အာဏာ လႊဲေျပာင္း ေပးရသည္ ဆိုသည့္ အေျခအေနေရာက္ေအာင္ ျပဳလုပ္ရန္ ျဖစ္သည္။
နယ္ခ်ဲ႕ လုပ္ႀကံမႈ၏ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ မွာ နည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ ၿဖိဳခြဲ၍ မရခဲ့ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူ တစ္ရပ္လံုး၏ လြတ္လပ္ေရး အံုႂကြမႈႀကီး ကို ခ်ဳိးႏွိမ္ရန္ ျဖစ္ေလသည္။
ၿဗိတိသွ် နယ္ခ်ဲ႕သမား မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအား လြတ္လပ္ေရး မေပးလွ်င္ မျဖစ္ေတာ့ေသာ အေျခအေနကို ရင္ဆိုင္ ေနခ်ိန္၀ယ္ အဓိက အားျဖင့္ ေျခလွမ္း ႏွစ္ခုကို တစ္ၿပိဳင္တည္း လုပ္ကိုင္လာ ခဲ့ၾကေလသည္။ တစ္ခုမွာ လြတ္လပ္ေရး ေပးရန္ သေဘာတူေၾကာင္း၊ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း အာဏာ လႊဲေပးရန္ လိုလားေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ျခင္း၊ ေျပာဆိုျခင္း ျပဳရာ အျခားတစ္ခုမွာ မိမိ အာဏာ လႊဲေပးရမည့္ လြတ္လပ္ကာစ ျမန္မာ အစိုးရသည္ နယ္ခ်ဲ႕ အလိုက် နယ္ခ်ဲ႕ ၾသဇာခံမည့္ ပုဆိန္႐ိုး အစိုးရမ်ဳိး ျဖစ္လာေစရန္ နည္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ႏွင့္ ႀကိဳးစားျခင္း ျဖစ္ေလသည္။
ဒုတိယ လုပ္ငန္း အတြက္ ႀကိဳးပမ္း လုပ္ကိုင္ ရာ၌ နယ္ခ်ဲ႕သမားသည္ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ ျမန္မာမ်ား အတြင္း လူမ်ဳိးေရး၊ ႏိုင္ငံေရး အရ ကြဲျပားေအာင္ နည္း အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ျပဳလုပ္ၾကသည္။ နယ္ခ်ဲ႕၏ ေသြးခြဲမႈ ကို ပင္လံု ညီလာခံမွ ေခ်မႈန္း ပစ္လိုက္ ခဲ့ေပသည္။ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးမ်ား ႏွင့္ ေသြးကြဲ ေအာင္လည္း လုပ္၍မရ။ ထိုအခ်ိန္က စည္း႐ံုးမႈ အင္အား အႀကီးဆံုး ျဖစ္ေသာ ဖဆပလ အဖြဲ႕ သာမကဘဲ လက္၀ဲ ႏိုင္ငံေရး ထဲမွ ကြန္ျမဴနစ္ အဖြဲ႕၏ ေထာက္ခံမႈ ကိုပါ ရရွိေနေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ၏ ေခါင္းေဆာင္မႈ ကို ဖယ္ရွားရန္ အတြက္ နယ္ခ်ဲ႕သမား သည္ လက္်ာ ႏိုင္ငံေရး လက္ေဟာင္းႀကီးမ်ား ႏွင့္ ပူးေပါင္း ႀကံစည္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ေလသည္။
(၁၉၄၇) ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္ လဆန္းရက္ ထဲတြင္ ၿဗိတိသွ် စစ္ဗိုလ္မ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ စစ္ပစၥည္း ေထာက္ပံ့ေရး တပ္မွ ဘရင္းဂန္း (၂၀၀) ႏွင့္ က်ည္ဆန္မ်ား ေပ်ာက္ဆံုးသြားသည္။ အျခားနည္းႏွင့္ ဖယ္ရွား၍ မရေတာ့ေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း အား ႏိုင္ငံေရး ရန္သူမ်ားက လုပ္ႀကံ ၾကလိမ့္မည္ စသည့္ သတင္း ေပၚထြက္ လာေလသည္။
သို႔ေသာ္ ျပည္သူလူထု အား အႂကြင္းမဲ့ ယံုၾကည္ေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း သည္ အထက္ပါ သတင္းမ်ားကို ဂ႐ုမစိုက္ ခဲ့ေပ။ အျခား ဖဆပလ ေခါင္းေဆာင္မ်ား သည္လည္း လံုေလာက္သည့္ ကာကြယ္ စီမံမႈမ်ားကို မျပဳလုပ္ ခဲ့ၾကေပ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းသည္ မိမိကိုယ္ မိမိ ယံုၾကည္မႈ ရွိသူတို႔၏ ဓမၼတာ အတိုင္း ရန္သူ၏ ေျခလွမ္းကို အထင္ေသး ေလွ်ာ့တြက္ျခင္း ျဖစ္ခဲ့ရေပသည္။
ဇူလိုင္လ (၁၉) ရက္ေန႔တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ တို႔အား နယ္ခ်ဲ႕ လက္ပါးေစတို႔က လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္ ပစ္လိုက္ၾက၏။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း အမွဴးျပဳေသာ အစိုးရ အဖြဲ႕၀င္ မ်ားကို လုပ္ႀကံ ၿပီးေနာက္ မိမိတို႔ ျဖန္႔ထားေသာ လက္နက္ မ်ားျဖင့္ နယ္ အခ်ဳိ႕တြင္ လႈပ္ရွား ဆူပူကာ ဖဆပလ အဖြဲ႕ႀကီးက တိုင္းျပည္၏ အေျခအေနကို ၿငိမ္၀ပ္ေအာင္ မထိန္းသိမ္း ႏိုင္၍ ယင္းတို႔၏ လက္၀ယ္သို႔ အာဏာ လႊဲေျပာင္း ေပးရသည္ ဆိုသည့္ အေျခအေနေရာက္ေအာင္ ျပဳလုပ္ရန္ ျဖစ္သည္။
နယ္ခ်ဲ႕ လုပ္ႀကံမႈ၏ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ မွာ နည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ ၿဖိဳခြဲ၍ မရခဲ့ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူ တစ္ရပ္လံုး၏ လြတ္လပ္ေရး အံုႂကြမႈႀကီး ကို ခ်ဳိးႏွိမ္ရန္ ျဖစ္ေလသည္။
(၃) ျပည္သူလူထု၏ တုံ႕ျပန္မႈ
နယ္ခ်ဲ႕တို႔၏ အႀကံအစည္ သည္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ေပ။ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူလူထု တစ္ရပ္လံုး ပါ၀င္သည့္ လြတ္လပ္ေရး လႈပ္ရွားမႈသည္ ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား လုပ္ႀကံ ခံရေသာ္လည္း အရွိန္ေသ၍ မသြားခဲ့ေပ။ ဆထက္ ထမ္းပိုး ပို၍သာ ျပင္းထန္ လာခဲ့ေပသည္။ လူသတ္၀ါဒ ႐ႈတ္ခ် ပြဲႀကီးမ်ားကို တစ္ျပည္လံုး တြင္ အႏွံ႔အျပား ျပဳလုပ္ၾကၿပီး နယ္ခ်ဲ႕ႏွင့္ နယ္ခ်ဲ႕ လက္ပါးေစမ်ားကို ဖြင့္ခ်ၾကသည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း လမ္းေၾကာင္း ေပးထားေသာ လံုး၀လြတ္လပ္ေရး တိုက္ပြဲလမ္း အတိုင္း လိုက္ခဲ့ၾက ေလသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ႏွင့္အတူ လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္ျခင္း ခံရသည့္ အထဲတြင္ ရွမ္း အမ်ဳိးသား ေခါင္းေဆာင္ မိုင္းပြန္ ေစာ္ဘြားႀကီး ႏွင့္ ကရင္ အမ်ဳိးသား ေခါင္းေဆာင္ မန္းဘခိုင္ တို႔ ပါ၀င္ ၾကေလရာ လုပ္ႀကံမႈ ေနာက္ပိုင္းမွ လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာသည့္ (၁၉၄၈) ခုႏွစ္၊ ႏွစ္ဦးပိုင္း အတြင္း၌ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိး အားလံုး သည္ တေသြး တသားတည္း ဆက္လက္ ရပ္တည္ တိုက္ပြဲ၀င္ ခဲ့ၾကေလသည္။
(၁၉၄၆ – ၁၉၄၇) ခုႏွစ္ အတြင္း ျမန္မာ တစ္မ်ဳိးသားလံုး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း၏ ေခါင္းေဆာင္မႈ ေအာက္တြင္ မႀကံဳစဖူး စည္းလံုး ညီၫြတ္ခဲ့ေသာ အရွိန္သည္ လုပ္ႀကံမႈ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ၿပိဳမက်ခဲ့ပဲ ပိုမို ျပင္းထန္ လာ၍သာ (၁၉၄၈)ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ (၄) ရက္ေန႔တြင္ လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာ ႏိုင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေပသည္။
အာဇာနည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း၏ ေရွ႕ေဆာင္မႈ၊ အသက္စြန္႔ ႀကိဳးပမ္းမႈ ေၾကာင့္ ကိုလိုနီ ဘ၀မွ လြတ္ေျမာက္ေရး၊ အမ်ဳိးသား လြတ္ေျမာက္ေရး တိုက္ပြဲ ဟူသည့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေတာ္လွန္ေရး ပထမအဆင့္ ကို တိုင္းရင္းသား ျပည္သူ လူထုသည္ ေအာင္ျမင္စြာ ေက်ာ္ျဖတ္ လာႏိုင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေပသည္။
(၄) အာဇာနည္ေန႔ မွ ေပးေသာ သင္ခန္းစာမ်ား
(၁၉၄၈) ခုႏွစ္မွ သည္ (၁၉၆၂) ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ ၏ ေတာ္လွန္ေရးသည္ ပထမအဆင့္ ျဖစ္ေသာ အမ်ဳိးသား လြတ္ေျမာက္ေရး တိုက္ပြဲ အဆင့္မွ ဒုတိယ အဆင့္ ျဖစ္ေသာ ဆိုရွယ္လစ္ လူမႈေတာ္လွန္ေရး အဆင့္သို႔ မတက္လွမ္း ႏိုင္ခဲ့ပဲ ရွိခဲ့ရေလသည္။ သို႔ေၾကာင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေန၀င္း ဦးေဆာင္ေသာ ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီသည္ ယင္း ဓနရွင္ လမ္းေၾကာင္းအား တားဆီး ရပ္ဆိုင္းကာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း၏ လမ္းၫႊန္မႈ ျဖစ္ေသာ ဆိုရွယ္လစ္ ေလာက တည္ေဆာက္ေရး လမ္းေၾကာင္းကို ယခုအခါ မျဖစ္မေန ႀကိဳးပမ္းေနျခင္း ျဖစ္ေပသည္။
အာဇာနည္ေန႔မွ ေပးအပ္ေသာ အႀကီးဆံုး သင္ခန္းစာ (၂) ရပ္မွာ
(က)နယ္ခ်ဲ႕သမား မ်ားကို လည္းေကာင္း၊ ေဖာက္ျပန္ေရး သမားမ်ား ပုဆိန္႐ိုး မ်ားကို လည္းေကာင္း မည္သည့္အခါမွ အထင္ မေသးႏွင့္၊ ေလွ်ာ့မတြက္ႏွင့္၊ ေတာ္လွန္ေရး သတိရွိမႈကို အစဥ္သျဖင့္ ရွိေစရန္
(ခ)တဆင့္ၿပီး တဆင့္ မွန္ကန္စြာ ခ်ီတက္ရမည့္ တိုင္းျပည္၏ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး လမ္းေၾကာင္းကို မေျပာင္းလြဲေစႏွင့္၊ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ တည္ေဆာက္ေရး လမ္းေၾကာင္းကို အစဥ္ထိန္းသိမ္းၾက ဟူ၍ျဖစ္ေပသည္။
ကိုေဆာင္း
နယ္ခ်ဲ႕တို႔၏ အႀကံအစည္ သည္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ေပ။ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူလူထု တစ္ရပ္လံုး ပါ၀င္သည့္ လြတ္လပ္ေရး လႈပ္ရွားမႈသည္ ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား လုပ္ႀကံ ခံရေသာ္လည္း အရွိန္ေသ၍ မသြားခဲ့ေပ။ ဆထက္ ထမ္းပိုး ပို၍သာ ျပင္းထန္ လာခဲ့ေပသည္။ လူသတ္၀ါဒ ႐ႈတ္ခ် ပြဲႀကီးမ်ားကို တစ္ျပည္လံုး တြင္ အႏွံ႔အျပား ျပဳလုပ္ၾကၿပီး နယ္ခ်ဲ႕ႏွင့္ နယ္ခ်ဲ႕ လက္ပါးေစမ်ားကို ဖြင့္ခ်ၾကသည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း လမ္းေၾကာင္း ေပးထားေသာ လံုး၀လြတ္လပ္ေရး တိုက္ပြဲလမ္း အတိုင္း လိုက္ခဲ့ၾက ေလသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ႏွင့္အတူ လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္ျခင္း ခံရသည့္ အထဲတြင္ ရွမ္း အမ်ဳိးသား ေခါင္းေဆာင္ မိုင္းပြန္ ေစာ္ဘြားႀကီး ႏွင့္ ကရင္ အမ်ဳိးသား ေခါင္းေဆာင္ မန္းဘခိုင္ တို႔ ပါ၀င္ ၾကေလရာ လုပ္ႀကံမႈ ေနာက္ပိုင္းမွ လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာသည့္ (၁၉၄၈) ခုႏွစ္၊ ႏွစ္ဦးပိုင္း အတြင္း၌ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိး အားလံုး သည္ တေသြး တသားတည္း ဆက္လက္ ရပ္တည္ တိုက္ပြဲ၀င္ ခဲ့ၾကေလသည္။
(၁၉၄၆ – ၁၉၄၇) ခုႏွစ္ အတြင္း ျမန္မာ တစ္မ်ဳိးသားလံုး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း၏ ေခါင္းေဆာင္မႈ ေအာက္တြင္ မႀကံဳစဖူး စည္းလံုး ညီၫြတ္ခဲ့ေသာ အရွိန္သည္ လုပ္ႀကံမႈ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ၿပိဳမက်ခဲ့ပဲ ပိုမို ျပင္းထန္ လာ၍သာ (၁၉၄၈)ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ (၄) ရက္ေန႔တြင္ လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာ ႏိုင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေပသည္။
အာဇာနည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း၏ ေရွ႕ေဆာင္မႈ၊ အသက္စြန္႔ ႀကိဳးပမ္းမႈ ေၾကာင့္ ကိုလိုနီ ဘ၀မွ လြတ္ေျမာက္ေရး၊ အမ်ဳိးသား လြတ္ေျမာက္ေရး တိုက္ပြဲ ဟူသည့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေတာ္လွန္ေရး ပထမအဆင့္ ကို တိုင္းရင္းသား ျပည္သူ လူထုသည္ ေအာင္ျမင္စြာ ေက်ာ္ျဖတ္ လာႏိုင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေပသည္။
(၄) အာဇာနည္ေန႔ မွ ေပးေသာ သင္ခန္းစာမ်ား
(၁၉၄၈) ခုႏွစ္မွ သည္ (၁၉၆၂) ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ ၏ ေတာ္လွန္ေရးသည္ ပထမအဆင့္ ျဖစ္ေသာ အမ်ဳိးသား လြတ္ေျမာက္ေရး တိုက္ပြဲ အဆင့္မွ ဒုတိယ အဆင့္ ျဖစ္ေသာ ဆိုရွယ္လစ္ လူမႈေတာ္လွန္ေရး အဆင့္သို႔ မတက္လွမ္း ႏိုင္ခဲ့ပဲ ရွိခဲ့ရေလသည္။ သို႔ေၾကာင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေန၀င္း ဦးေဆာင္ေသာ ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီသည္ ယင္း ဓနရွင္ လမ္းေၾကာင္းအား တားဆီး ရပ္ဆိုင္းကာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း၏ လမ္းၫႊန္မႈ ျဖစ္ေသာ ဆိုရွယ္လစ္ ေလာက တည္ေဆာက္ေရး လမ္းေၾကာင္းကို ယခုအခါ မျဖစ္မေန ႀကိဳးပမ္းေနျခင္း ျဖစ္ေပသည္။
အာဇာနည္ေန႔မွ ေပးအပ္ေသာ အႀကီးဆံုး သင္ခန္းစာ (၂) ရပ္မွာ
(က)နယ္ခ်ဲ႕သမား မ်ားကို လည္းေကာင္း၊ ေဖာက္ျပန္ေရး သမားမ်ား ပုဆိန္႐ိုး မ်ားကို လည္းေကာင္း မည္သည့္အခါမွ အထင္ မေသးႏွင့္၊ ေလွ်ာ့မတြက္ႏွင့္၊ ေတာ္လွန္ေရး သတိရွိမႈကို အစဥ္သျဖင့္ ရွိေစရန္
(ခ)တဆင့္ၿပီး တဆင့္ မွန္ကန္စြာ ခ်ီတက္ရမည့္ တိုင္းျပည္၏ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး လမ္းေၾကာင္းကို မေျပာင္းလြဲေစႏွင့္၊ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ တည္ေဆာက္ေရး လမ္းေၾကာင္းကို အစဥ္ထိန္းသိမ္းၾက ဟူ၍ျဖစ္ေပသည္။
ကိုေဆာင္း
ကေလာင္ အမည္ “ကိုေဆာင္း” ေရးသားခဲ့တာက ျပီးခဲ့တဲ့ မ-ဆ-လ ေခတ္အခါက ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ေခတ္၊ စနစ္ ( အမည္အားျဖင့္ ) မတူေတာ့ပါဘူး။ အတြင္း စာသားကို ( မူရင္း စာေရးဆရာကို ေလးစားေသာအားျဖင့္ ) ဘာမွ မျပဳမျပင္ ထားပါ။ ပါရွိသည့္ အတိုင္း တင္ပါတယ္။ ဓာတ္ပံုမ်ား ကိုေတာ့ ေမာ္နီတာ (ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အထူးထုတ္ ) ထဲက အတိုင္း ျဖည့္ယူ ပါတယ္။
ေဇယ် (ZAYYA)
.......................................................................................ေဇယ် (ZAYYA)
ကိုေဇယ် အား ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဓာတ္ပုံ မွတ္တမ္းမ်ားႏွင္႔ သူ၏ သမုိင္းမွတ္တမ္းမ်ားအား ျပန္လည္ ျပီး မွ်ေဝေဖာ္ျပထားသျဖင္႔ ေက်းဇူးအထူးတင္ရွိပါသည္.။
