ေျဖ - “ဗုဒၶဘာသာ“ ဆိုတဲ့ စကားလံုးဟာ “ဗုဓိ“ ဆိုတဲ့ စကားလံုးမွ လာတာပါ။ “ဗုဒၶ“ ဆိုတာ (ကိေလသာ တည္းဟူေသာ အိပ္ေပ်ာ္ျခင္းမွ) “ႏိုးလာသူ“ လို႕ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာဆိုတာ ႏိုးၾကားေရး အေတြးအျမင္ (ဒႆန) ပညာပါပဲ။ ဒီဒႆနပညာကို ေဂါတမႏြယ္ဖြား သိဒၶတသမင္းသားကေန ဘုရား ျဖစ္လာတဲ့ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားက စတင္ေဟာေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားဟာ သက္ေတာ္ ၃၅ႏွစ္မွာ (ကိေလသာ တည္းဟူေသာ အိပ္ေပ်ာ္ျခင္းမွ) ႏိုးလာၿပီးလွ်င္ ဘုရားအျဖစ္သို႕ ေရာက္ေတာ္မူပါသည္။ ဗုဒၶဘာသာဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္ ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္လို႕ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေပါင္း သန္းသံုးရာေက်ာ္ ရွိေနပါၿပီ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာေလာက္ အထိေတာ့ ဗုဒၶဘာသာဟာ အေရွ႕တိုင္း ဒႆနပညာရပ္ တစ္ခုအျဖစ္သာ တည္ရွိခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လဲ ယခုအခ်ိန္မွာ ဥေရာပႏွင့္ အေမရိကတိုက္ရွိ ႏိုင္ငံေပါင္း မ်ားစြာမွာလဲ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ဦးေရ တျဖည္းျဖည္း တိုးပြါးေနပါတယ္။
ေမး - ဒီလိုဆိုရင္ ဗုဒၶဘာသာဟာ ဒႆနပညာရပ္ တစ္ခုဘဲေပါ့။
ေျဖ - ဒႆနပညာဆိုတာ အဂၤလိပ္စကား Philosopy ကို ဘာသာျပန္ထားတာပါ။ အဘိဓာန္မ်ား ဖြင့္ျပခ်က္အရ ဆိုရင္ "philo"ဆိုတာ “ခ်စ္ခင္ျခင္း ေမတၲာ“ လို႕ ဆိုလိုပါတယ္။ "sophy" ဆိုတာ “ပညာ“ လို႕ အဓိပၸါယ္ ရပါတယ္။ ဒီေတာ့ "Philosopy" ဆိုတာ “ပညာကို ခ်စ္ခင္ျခင္း“၊ သို႕မဟုတ္ “ေမတၲာႏွင့္ ပညာ“ လို႕ အဓိပၸါယ္ ရပါတယ္။ ဒီစကား ႏွစ္လံုးဟာ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို အျပည့္အ၀ ေဖၚျပႏိုင္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ တရားက သဘာ၀တရားကို ၾကည္လင္ျပတ္သားစြာ ကြၽႏု္ပ္တို႕ နားလည္ ႏိုင္ေရးအတြက္ အျပည့္စံုဆံုး ဥာဏ္ပညာအရည္အေသြး တိုးတက္ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကဖို႕ သင္ေပးပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ကြၽႏု္ပ္တို႕ဟာ သတၲ၀ါအားလံုးရဲ႕ မိတ္ေဆြသဖြယ္ ျဖစ္ႏိုင္ေစရန္ ေမတၲာ က႐ုဏာတရား တိုးပြါးေအာင္ ႀကိဳးစားဖို႕ကိုလဲ သင္ေပးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာကို အေတြးအျမင္ ပညာတစ္ရပ္လို႕ ဆိုႏိုင္ေသာ္လဲ သာမာန္ အေတြးအျမင္ပညာ မဟုတ္ပါဘူး။ ျမင့္ျမတ္ေသာ အေတြးအျမင္ပညာ (Supreme Philosopy) သာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး - ဗုဒၶဆိုတာ ဘယ္သူပါလဲ။
ေျဖ - ခရစ္မေပၚမီ ၅၆၃ ခုႏွစ္မွာ အိႏၵိယျပည္ ေျမာက္ပိုင္း (ကပၸိလ၀တ္ျပည္) ဘုရင္သုေဒၶါနႏွင့္ မိဖုရား မယ္ေတာ္မာယာတို႕မွ သားကေလးတစ္ေယာက္ ဖြားျမင္ပါတယ္။ ဒီမင္းသားကေလးဟာ စည္းစိမ္ဥစၥာ ျပည့္ျပည့္စံုစံုႏွင့္ ႀကီးျပင္းလာရေသာ္လဲ ေနာက္ဆံုးမွာ ေလာကီစည္းစိမ္ဥစၥာေတြဟာ ခ်မ္းသာေပ်ာ္ရႊင္မႈကို မေပးႏိုင္ဘူးဆိုတာ ေတြ႕လာရတယ္။ ဒီမင္းသားဟာ သူ႕ပတ္၀န္းက်င္မွာ သူေတြ႕ျမင္ရတဲ့ ဆင္းရဲဒုကၡေတြေၾကာင့္ အႀကီးအက်ယ္ စိတ္မခ်မ္းမသာျဖစ္ၿပီး လူသားတို႕ ခ်မ္းသာေရးအတြက္ ေသာ့ခ်က္ကိုရွာဖို႕ ဆံုးျဖတ္လိုက္တယ္။ အသက္၂၉ႏွစ္ ရွိတဲ့အခါ ဒီမင္းသားဟာ သူ႕ရဲ႕ၾကင္ယာေတာ္(ယေသာဓရာ)ႏွင့္ သားေတာ္(ရာဟုလာ)ကို ထားခဲ့ၿပီးေတာ့ အဲဒီေခတ္က ဘာသာေရး ဆရာႀကီးမ်ားရဲ႕ အထံမွာ အသိပညာ ဆည္းပူးဖို႕ ထြက္လာခဲ့တယ္။ သူတို႕ဟာ ဒီမင္းသားကို ေျမာက္ျမားစြာ သင္ၾကား ေပးၾကေသာ္လဲ သူတို႕ကိုယ္တိုင္ ဆင္းရဲဒုကၡရဲ႕ အေၾကာင္းရင္း ဇစ္ျမစ္ကို မသိၾကတဲ့အတြက္ ဒီဆင္းရဲဒုကၡကို ဘယ္လို ေက်ာ္လြန္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္တယ္ဆိုတာကိုလဲ မသိၾကဘူး။ သိဒၡတၴမင္းသားဟာ (ဥ႐ုေ၀လေတာ)မွာ ေျခာက္ႏွစ္ၾကာေအာင္ ေလ့လာ ပြါးမ်ား အားထုတ္ၿပီးတဲ့ အခါမယ္ အ၀ိဇၨာကို ပယ္ခြါႏိုင္တဲ့အတြက္ (အမွန္တရားကို) ထိုးထြင္းသိျမင္သြားပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကစၿပီး သူ႕ကို “ဗုဒၶ“ (ကိေလသာတည္းဟူေသာ အိပ္ေပ်ာ္ျခင္းမွ) “ႏိုးလာသူ“လို႕ ေခၚေ၀ၚ သမုတ္ၾကပါတယ္။ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ျမတ္ဘုရားဟာ အဲဒီအခ်ိန္မွစၿပီး ၄၅ႏွစ္ပတ္လံုး အိႏၵိယျပည္ ေျမာက္ပိုင္းမွာ သူေတြ႕သိထားတဲ့ တရားေတာ္မ်ားကို လွည့္လည္ေဟာေျပာ ခဲ့ပါတယ္။
(မွတ္ခ်က္ ။ ။ ဥ႐ုေ၀လေတာ၌ ဒုကၠရစရိယာ ေျခာက္ႏွစ္ၾကာ က်င့္စဥ္က ဘုရား မျဖစ္ေသးပါ။ ထိုအက်င့္မွားကို စြန္႕၍ အာနာပါနစ်ာန္ အေျခခံလ်က္ မဂၢင္ရွစ္တန္ ပြါးမွသာ ဘုရားအျဖစ္သို႕ ေရာက္ပါသည္။)
ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားရဲ႕ ႀကီးမားလွတဲ့ မဟာ က႐ုဏာေတာ္ႏွင့္ ခႏၲီတရားေၾကာင့္ မ်ားစြာေသာ လူတို႕ဟာ တပည့္သာ၀ကအျဖစ္ ခံယူၾကပါတယ္။ သက္ေတာ္ ရွစ္ဆယ္ ျပည့္ေတာ္မူတဲ့အခါ သဘာ၀အေလ်ာက္ အိုျခင္းတရား၊ နာျခင္းတရားမ်ား ဖိစီးႏွိပ္စက္ ခံရေသာ္လဲ ခ်မ္းေျမ႕ေအးၿငိမ္းလ်က္ပင္ ေနာက္ဆံုးမွာ ပရိနိဗၺာန္၀င္စံေတာ္ မူပါတယ္။
ေမး - ဗုဒၶဟာ သူ႕ရဲ႕ၾကင္ယာေတာ္နဲ႕ သားေတာ္ကို ပစ္ထားခဲ့တဲ့အတြက္ တာ၀န္မဲ့ရာ မေရာက္ဘူးလား။
ေျဖ - ဗုဒၶျမတ္စြာဟာ သူ႕ရဲ႕ ၾကင္ယာေတာ္နဲ႕ သားေတာ္ကို လြယ္လြယ္နဲ႕ ပစ္ထားႏိုင္ခဲ့တာ မဟုတ္ပါဘူး။ သူအခ်ိန္ အၾကာႀကီး စဥ္းစားၿပီး တြန္႕ဆုတ္တြန္႕ဆုတ္ ျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးက်မွ သူ႕မိသားစုကို ေကြၽးေမြးေစာင့္ေရွာက္ တာထက္ တေလာကလံုးရဲ႕ အက်ိဳးကို ေဆာင္ရြက္တာက ပိုၿပီး အက်ိဳး ႀကီးမားတယ္လို႕ ဆံုးျဖတ္ၿပီး ဒီလမ္းကို ေရြးခ်ယ္လိုက္တာပါပဲ။ ႀကီးမားတဲ့ မဟာ က႐ုဏာေတာ္က ဗုဒၶျမတ္စြာကို တေလာကလံုးရဲ႕ အက်ိဳးကို ေဆာင္ေစတာပါပဲ။ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ႕ ကိုယ္က်ိဳးစြန္႕ၿပီး အဆင္းရဲအပင္ပန္း ခံမႈေၾကာင့္ တေလာကလံုး ႀကီးမားတဲ့ အက်ိဳးကို အခုတိုင္ ခံစားေနၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကိုၾကည့္ရင္ ဗုဒၶျမတ္စြာဟာ တာ၀န္မမဲ့ေၾကာင္း ထင္ရွားပါတယ္။ ဒါဟာ အႀကီးမားဆံုးေသာ စြန္႕လႊတ္မႈ ႀကီးပါပဲ။
ေမး - ဗုဒၶက ပရိနိဗၺာန္ စံသြားၿပီဆိုေတာ့ သူက ကြၽႏု္ပ္တို႕ကို ဘယ္လို ကူညီႏိုင္ပါသလဲ။
ေျဖ - လွ်ပ္စစ္ဓါတ္ကိုေတြ႕ရွိတဲ့ မုိက္ကယ္ ဖာရာေဒး ဟာ ကြယ္လြန္သြားပါၿပီ။ သို႕ေသာ္လဲ သူ႕ရဲ႕ ေတြ႕ရွိခ်က္က ကြၽႏု္ပ္တို႕ကို အခုတိုင္ ကူညီေနပါတယ္။ ေရာဂါေပါင္း မ်ားစြာကို ကုသတဲ့ ကုထံုးေတြကို ေတြ႕ရွိတဲ့ လူး၀စ္ပါးစ္ခ်ား ဟာလဲ ကြယ္လြန္သြားပါၿပီ။ သို႕ေသာ္လဲ သူေတြ႕ရွိတဲ့ ကုထံုးေတြက အခုတိုင္ အသက္ေပါင္းမ်ားစြာကို ကယ္ေနဆဲပါပဲ။ ေက်ာ္ၾကားတဲ့ အႏုပညာ မ်ားစြာကို တီထြင္ ဖန္တီးခဲ့တဲ့ လီယိုနာဒိုဒါဗင္ခ်ီ ဟာလဲ ေသသြားပါၿပီ။ သို႕ေသာ္လဲ သူဖန္တီးခဲ့တဲ့ အႏုပညာေတြက လူေတြကို အခုတိုင္ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ ေပးေနဆဲပါပဲ။ ျမင့္ျမတ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ားနဲ႕ အာဇာနည္ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ား ကြယ္လြန္သြားၾကတာ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေသာ္လဲ သူတို႕အေၾကာင္းကို ကြၽႏု္ပ္တို႕ ဖတ္႐ႈရတဲ့အခါမွာ သူတို႕လို ေနထိုင္ ျပဳမူလိုစိတ္မ်ား ကြၽႏု္ပ္တို႕ သႏၲာန္မွာ တဖြားဖြား ေပၚလာပါတယ္။ ဟုတ္ပါတယ္။ ဗုဒၶျမတ္စြာ ပရိနိဗၺာန္ စံတာဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္ ၾကာသြားပါၿပီ။ သို႕ေသာ္လဲ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားရဲ႕ တရားေတာ္မ်ားဟာ အခုတိုင္ ကူညီေနဆဲပါပဲ။ ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ႕ နမူနာေကာင္းေတြက လူေတြကို အခုတိုင္ အားတက္ေစတုန္းပါပဲ။ သူ႕စကားေတာ္ေတြက အခုတိုင္ လူေတြရဲ႕ ဘ၀ေတြကို ေျပာင္းလဲေစတုန္းပါပဲ။ ဗုဒၶျမတ္စြာမွာသာလွ်င္ ပရိနိဗၺာန္စံၿပီးေနာက္ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာသည့္တိုင္ေအာင္ ဒီလိုစြမ္းအားမ်ား ရွိေနႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး - ဗုဒၶဟာ ထာ၀ရဘုရား God လား။
ေျဖ - ဗုဒၶျမတ္စြာဟာ ထာ၀ရဘုရား မဟုတ္ပါဘူး။ ဗုဒၶျမတ္စြာက သူဟာ ထာ၀ရဘုရား လို႕ျဖစ္ေစ၊ ထာ၀ရဘုရားရဲ႕ သားေတာ္လို႕ျဖစ္ေစ၊ ထာ၀ရဘုရားက လႊတ္လိုက္တဲ့ တမန္ေတာ္လို႕ျဖစ္ေစ မမိန္႕ၾကားပါဘူး။ဗုဒၶျမတ္စြာဟာ အလံုးစံု ျပည့္စံုတဲ့ လူသား တစ္ဦးပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ သူ႕လို ကြၽႏု္ပ္တို႕ ႀကိဳးစားလွ်င္ ကြၽႏု္ပ္တို႕လဲ သူ႕လိုပဲ အလံုးစံု ျပည့္စံုသူမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း မိန္႕ၾကားေတာ္ မူပါတယ္။
ေမး - ဗုဒၶဟာ ထာ၀ရဘုရား မဟုတ္ရင္ ဘာေၾကာင့္ သူ႕ကို လူေတြက ရွိခိုး ကိုးကြယ္ေနၾကသလဲ။
ေျဖ - ကိုးကြယ္နည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က တစ္စံုတစ္ခုေသာ တန္ခိုးရွင္ဘုရားကို (a God) ကိုးကြယ္တဲ့အခါ အဲဒီဘုရားကို ခ်ီးက်ဴးေထာပနာ ျပဳၾကတယ္။ ဂုဏ္ျပဳၾကတယ္။ တစ္စံုတစ္ရာ ပူေဇာ္ ပသ ၾကတယ္။ ကိုယ္လိုတာကို ဘုရားဆီမွာ ေတာင္းၾကတယ္။ အဲဒီလို လုပ္ၾကတာကေတာ့ မိမိတို႕ရဲ႕ ခ်ီးက်ဴးေထာပနာသံကို အဲဒီဘုရားက ၾကားလိမ့္မယ္လို႕ ယံုၾကည္လို႕၊ ပူေဇာ္ ပသ တာကို လက္ခံလိမ့္မယ္လို႕ ယံုၾကည္လို႕၊ ဆုေတာင္းတာကို ျဖည့္ဆည္းေပးလိမ့္မယ္လို႕ ယံုၾကည္လို႕ပါပဲ။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ ကေတာ့ ဒီလို ကိုးကြယ္ ဆည္းကပ္မႈ မ်ိဳးကို မလုပ္ၾကပါဘူး။ တျခား ကိုးကြယ္ ဆည္းကပ္မႈတစ္မ်ိဳးကေတာ့ မိမိတို႕ ေလးျမတ္ၾကည္ညိဳတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးဦး သို႕မဟုတ္ တစ္စံုတစ္ရာကို ႐ိုေသသမႈ ဂါရ၀ ျပဳၾကတယ္။ ဆရာအခန္းထဲ ၀င္လာရင္ ေနရာက ထ ေပးၾကတယ္။ ဂုဏ္သေရရွိတဲ့ လူနဲ႕ေတြ႕ရင္လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ၾကတယ္
ေမး - ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ ႐ုပ္တုကို ကိုးကြယ္ၾကတယ္လို႕ တခ်ိဳ႕လူမ်ားက ေျပာတာ ၾကားဘူးပါတယ္။ ဟုတ္ပါသလား။
ေျဖ - ဒီလို အေျပာမ်ိဳးဟာ ဗုဒၶဘာသာကို နားလည္မွားေနတဲ့ လူေတြ ေျပာၾကတဲ့ စကားေတြပါ။ အဘိဓာန္မ်ားကေတာ့ ႐ုပ္တုကို ထာ၀ရဘုရား(God) အျဖစ္နဲ႕ ရွိခုိး ကိုးကြယ္ၾကတာကို ႐ုပ္တု ကိုးကြယ္မႈ လို႕ ဖြင့္ျပၾကပါတယ္။ သိၾကတဲ့အတိုင္းပဲ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ ဗုဒၶျမတ္စြာကို ထာ၀ရဘုရားတစ္ပါး(God) အေနနဲ႕ ယံုၾကည္ သိမွတ္ၾကတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ သစ္သား႐ုပ္တု၊ သံ႐ုပ္တု၊ ေၾကး႐ုပ္တု စသည္ကို ဘယ္မွာ ကိုးကြယ္ၾကပါမလဲ။ သို႕ေသာ္လဲ တစ္ခုေတာ့ ရွိပါတယ္။ ဘာသာတရားတိုင္းမွာ ဘာသာ၀င္တိုင္းဟာ အယူအဆ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေဖၚျပဖို႕ အမွတ္လကၡဏာ(Symbol) အမ်ိဳးမ်ိဳးကို အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ ဥပမာ - တာအိုဘာသာမွာဆိုရင္ ဆန္႕က်င္ဘက္ ႏွစ္ခုတို႕ရဲ႕ ညီၫႊတ္ ေပါင္းစည္းမႈကို ေဖၚျပဖို႕ရာ ယင္နဲ႕ယန္(Ying -Yang) ကို အမွတ္လကၡဏာအျဖစ္ အသံုးျပဳပါတယ္။ ဆစ္ဘာသာမွာ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ႐ုန္းကန္လႈပ္ရွားမႈကို ေဖၚျပဖို႕ရာ ဓားကို အမွတ္လကၡဏာအျဖစ္ အသံုးျပဳပါတယ္။ ခရစ္ယာန္ဘာသာမွာ ခရစ္ေတာ္ တည္ရွိျခင္းကို ေဖၚျပဖို႕ရာ ငါးကို အမွတ္လကၡဏာအျဖစ္ အသံုးျပဳၾကတယ္။ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ လူသားအတြက္ အသက္စြန္႕လႊတ္မႈကို ေဖာ္ျပဖို႕ရာ လက္၀ါးကပ္တိုင္ကို အမွတ္လကၡဏာအျဖစ္ အသံုးျပဳပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာမွာ လူသားတစ္ဦးရဲ႕ အလံုးစံုၿပီးျပည့္စံုမႈကို ေဖၚျပဖို႕ရာ ဘုရား႐ုပ္တုေတာ္ကို အမွတ္လကၶဏာအျဖစ္ အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ဗုဒၶ႐ုပ္တုေတာ္
ေမး - တ႐ုတ္ ဗုဒၶဘာသာ ဘုရားေက်ာင္းေတြ ထဲမွာ စကၠဴပိုက္ဆံေတြကို မီး႐ႈိ႕တာေတြ၊ ၿပီးေတာ့ တျခား ထူးထူးဆန္းဆန္း လုပ္ၾကတာ ေတြ႕ၾကရပါတယ္။ အဲဒါေတြကို ဘာေၾကာင့္ လုပ္ၾကပါသလဲ။
ေျဖ - ကြၽႏု္ပ္တို႕ဟာ ကြၽႏု္ပ္တို႕ နားမလည္တဲ့ အရာမ်ားကို ေတြ႕ရတဲ့အခါ အဲဒါေတြကို ကြၽႏု္ပ္တို႕အတြက္ ထူးဆန္းေနတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုဟာေတြကို အထူးအဆန္း ေတြပဲလို႕ အမွတ္တမဲ့ ဘာသိဘာသာ မေနပဲ အဲဒါေတြရဲ႕ အဓိပၸါယ္ေတြကို ရွာေဖြဖို႕ ႀကိဳးစားသင့္ၾကပါတယ္။မွန္ပါတယ္၊ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ လိုက္နာ လုပ္ေဆာင္ေနၾကတာေတြဟာ ဗုဒၶတရားေတာ္မွာ အေျခမခံပဲ နားလည္မွားမႈနဲ႕ အမ်ားယံုၾကည္ လက္ခံထားတဲ့ အစြဲအလမ္းေပၚမွာ အေျခခံထားတာ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုကိစၥေတြဟာ ဗုဒၶဘာသာ တစ္ခုတည္းမွာသာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာသာတိုင္းမွာပဲ ရံဖန္ရံခါ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ဗုဒၶျမတ္စြာ တရားေတာ္မ်ားကို ရွင္းလင္းျပတ္သားစြာ အေသးစိတ္ ေဟာျပေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒါကိုမွ ျပည့္ျပည့္စံုစံု နားမလည္ရင္ေတာ့ ဗုဒၶျမတ္စြာကို အျပစ္ဆိုလို႕ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒါနဲ႕ပတ္သက္လို႕ မွတ္သားဖြယ္ အဆံုးအမ တစ္ခုကေတာ့ ေရာဂါေ၀ဒနာ ခံစားေနရေသာ လူတစ္ေယာက္သည္ ေဆးဆရာအထံမွ ေဆးကုသမႈ ခံယူဖို႕ လြယ္ကူပါလ်က္နဲ႕ ကုသမႈ မခံယူလွ်င္ ေဆးဆရာ၏ အျပစ္မဟုတ္ေပ။ ထို႕အတူပင္ ကိေလသာေရာဂါ အဖိစီး အႏွိပ္စက္ ခံေနရသူသည္ ျမတ္စြာဘုရား၏ တရားေတာ္မ်ား ရွိေနပါလ်က္နဲ႕ တရားေဆးျဖင့္ မကုစားလွ်င္ ျမတ္စြာဘုရား၏ အျပစ္မဟုတ္ေပ။} ဗုဒၶဘာသာကိုပဲျဖစ္ေစ၊ တျခား ဘာသာတရားကိုပဲျဖစ္ေစ အဲဒီဘာသာတရားအေၾကာင္း ေကာင္းေကာင္း နားမလည္သူမ်ားက အမွား၊ အမွန္၊ အဆိုး၊ အေကာင္း ကို မဆံုးျဖတ္သင့္ပါဘူး။
ေမး - ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ ကုသိုလ္ျဖစ္ လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ၾကတာ သိပ္မၾကားမိပါဘူး။ အဲဒါ ဘာေၾကာင့္လဲ။
ေျဖ - ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြလဲ ကုသိုလ္ျဖစ္ လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ၾကပါတယ္။ သင္မၾကားမိတာကေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ သူတို႕လုပ္တဲ့ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈေတြ အေၾကာင္းကို ၀ါၾကြားေျပာဆိုဖို႕ မလိုဘူးလို႕ ယူဆထားၾကလို႕ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ႏွစ္ေပါင္းေတာ္ေတာ္ၾကာဆီက ဂ်ပန္ ဗုဒၶဘာသာ ေခါင္းေဆာင္ တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ နစ္ခိုနိရ၀ါႏို ဟာ ဘာသာတရားအားလံုး ေပါင္စည္းညီၫြတ္မႈ တိုးတက္ေရးကို လုပ္ေဆာင္တဲ့အတြက္ (Templeton Prize) တင္ပယ္လ္တန္ဆုကုိ ရရွိပါတယ္။ အလားတူပဲ ထိုင္းဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီး တစ္ပါးဟာ မူးယစ္ေဆး စြဲသူမ်ားကို ကုသရာမွာ ထူးခြၽန္တဲ့အတြက္ မက္ေဆးေဆး ဆုကို ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္တုန္းကလဲ အရွင္ ကႏၲယပိ၀တ္ ဆိုတဲ့ ထိုင္းဘုန္းႀကီးတစ္ပါးဟာ ေက်းလက္ ေတာရြာမ်ားမွာရွိတဲ့ အေျခအေနမဲ့ ကေလးမ်ားကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ ျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့တဲ့အတြက္ ]ေနာ္ေ၀ ကေလးမ်ား၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆု} ကို ရရွိခဲ့ပါတယ္။ အေနာက္တိုင္း ဗုဒၶဘာသာအဖြဲ႕(Western Buddhist Order) ဟာ အိႏၵိယျပည္မွာ ဆင္းရဲသားမ်ား အတြက္ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႕တဲ့ လူမႈေရး လုပ္ငန္းေတြကို လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။ စာသင္ေက်ာင္းေတြ၊ ကေလးျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္ေရး ဌာနေတြ၊ ေဆးေပးခန္းေတြ၊ တႏိုင္ စက္မႈလုပ္ငန္း အေသးစားေတြ တည္ေထာင္ၿပီး ျပဳစု ပ်ိဳးေထာင္ေပးေနပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားဟာ တျခား ဘာသာ၀င္မ်ားလိုပဲ သူတစ္ပါးကို အကူအညီ ေပးရတာဟာ သူတို႕ရဲ႕ ဘာသာတရား လိုက္နာက်င့္ၾကံမႈကို ေဖၚျပတာပဲလို႕ သိျမင္မွတ္ယူၾကပါတယ္။ သို႕ေသာ္လဲ ဒါေတြကို ကိုယ့္ကိုယ္ကို မထင္ေပၚေစပဲ တိုးတိုးတိတ္တိတ္ပဲ လုပ္သင့္တယ္လို႕ ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႕ရဲ႕ ကုသိုလ္ျဖစ္လုပ္ငန္းေတြ အေၾကာင္းကို သင္ သိပ္မၾကားရတာ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
ေမး - ဘာေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားေနပါသလဲ။
ေျဖ - လူေတြ စားသံုးၾကတဲ့ သၾကားေတြလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိၾကတာ မဟုတ္လား။ သၾကားျဖဴ၊ သၾကားညိဳ၊ ေက်ာက္သၾကား၊ သၾကားရည္၊ ေရခဲသၾကား စသည္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိၾကတာပဲ။ သို႕ေသာ္လဲ အားလံုးဟာ သၾကားခ်ည္းပဲ ၿပီးေတာ့ သၾကားတိုင္းဟာ ခ်ိဳၾကတာခ်ည္းပဲ။ မခ်ိဳတဲ့ သၾကားရယ္လို႕ မရွိဘူး။ ဒီလို သၾကားအမ်ိဳးမ်ိဳးအစားစား ထုတ္ၾကတာက သူတို႕ကို သံုးစြဲပံု သံုးစြဲနည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိၾကလို႕ပါပဲ။ ဗုဒၶဘာသာလဲ ထို႕အတူပါပဲ။ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ၊ စ်င္း ဗုဒၶဘာသာ၊ အမိတာဘာ ဗုဒၶဘာသာ၊ ေယာဂါစာရ ဗုဒၶဘာသာ၊ ၀ဇီရယာန ဗုဒၶဘာသာ စသည္ျဖင့္ ကြဲျပားေနၾကေသာ္လဲ အႏွစ္သာရအားျဖင့္ အတူတူပါပဲ။ အဲဒီ အႏွစ္သာရက ဘာလဲဆိုေတာ့ ကိေလသာမွ လြတ္ေျမာက္ျခင္း၊ ဆင္းရဲမွ လြတ္ေျမာက္ျခင္းဆိုတဲ့ အႏွစ္သာရပါပဲ။ ဗုဒၶဘာသာဟာ သူျဖစ္ေပၚရာ ယဥ္ေက်းမႈ အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ဟပ္မိေအာင္ အသြင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္လာခဲ့ပါတယ္။ အသစ္ျဖစ္တဲ့ မ်ိဳးဆက္ အသီးသီးနဲ႕ ကိုက္ညီေအာင္ ရာစုႏွစ္မ်ား တေလ်ာက္မွာ ဗုဒၶဘာသာကို ျပန္ၿပီး အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုၾကပါတယ္။ ျပင္ပ ပံုပန္းသဏၬာန္ အေနနဲ႕ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားေနတယ္လို႕ ထင္ရေသာ္လဲ အားလံုးရဲ႕ ဗဟိုခ်က္မ အႏွစ္သာရကေတာ့ သစၥာေလးပါး မဂၢင္ရွစ္ပါးပါပဲ။ ဗုဒၶဘာသာ အပါအ၀င္ ဘာသာႀကီးမ်ား အားလံုးဟာ ဂိုဏ္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ သို႕ေသာ္လဲ ဗုဒၶဘာသာ ဂိုဏ္းအမ်ိဳးမ်ိဳးဟာ အခ်င္းခ်င္း ဘယ္ေတာ့မွ စစ္ပြဲေတြ မဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကပါဘူး။ သူတို႕ဟာ အခ်င္းခ်င္း ဘယ္ေတာ့မွ ရန္မပြါး ခဲ့ၾကပါဘူး။ ခုေခတ္မွာဆိုရင္ ဂိုဏ္တစ္ဂိုဏ္းရဲ႕ ေက်ာင္းကန္ဘုရားကို တစ္ျခား ဂိုဏ္းတစ္ခုက သြားေရာက္ၿပီး အတူတကြ ဘုရား၀တ္ျပဳၾကပါတယ္။ တျခားဘာသာေရး ေလာကမွာ တကယ္ေတာ့ အလြန္ရွားပါတယ္။
ေမး - သင္က ဗုဒၶဘာသာကို အလြန္ အထင္ႀကီးတာပဲ။ သင္ဟာ သင့္ဘာသာတရားကို မွန္တယ္လို႕ ယူဆၿပီး တျခားဘာသာ အားလံုးကို မွားတယ္လို႕ ယူဆပံုရတယ္။
ေျဖ - ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ႕ တရားေတာ္မ်ားကို နားလည္ သေဘာေပါက္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ မည္သူမဆို တျခား ဘာသာတရား မွားတယ္လို႕ မထင္ၾကပါဘူး။ တျခားဘာသာတရားမ်ားကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေ၀ဖန္စစ္ေဆးဖို႕ရာ စစ္မွန္တဲ့ လံု႕လ၀ီရိယကို ျပဳသူမွန္သမွ် ဘယ္သူမွ အဲဒီလို မထင္ၾကပါဘူး။ ဘာသာတရား အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေလ့လာတဲ့ အခါမွာ ပထမဆံုး သတိျပဳမိတာကေတာ့ ဒီဘာသာတရား ေတြဟာ အခ်င္းခ်င္း ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား တူညီၾကတယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။ အားလံုးေသာ ဘာသာတရားမ်ားက လူသားရဲ႕ လက္ရွိ အေျခအေနဟာ ေက်နပ္ဖြယ္ မရွိဘူးလို႕ ၀န္ခံၾကတာပါပဲ။ လူသားရဲ႕ အေျခအေန တိုးတက္လိုရင္ စိတ္ေနစိတ္ထား အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲဖို႕ လိုအပ္တယ္လို႕ အားလံုးယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ ဘာသာတရား အားလံုးဟာ ေမတၲာ၊ က႐ုဏာ၊ ေပးကမ္းလွဴဒါန္းျခင္း၊ လူမႈေရး၊ တာ၀န္၀တ္တရားမ်ား ေဆာင္ရြက္ျခင္း စတဲ့ က်င့္၀တ္မ်ားကို သင္ၾကားေပးၾကပါတယ္။ ဒီဘာသာတရား အားလံုးက အဆံုးစြန္ ျပည့္စံုတဲ့ သေဘာတစ္ခုဟာ ပံုသဏၬာန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ရွိတယ္ဆိုတာ လက္ခံၾကပါတယ္။ ဘာသာတရားမ်ားက ဒီ လံုး၀အုပ္စံု ျပည့္စံုတဲ့ သဘာ၀ကို ဘာသာစကား အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ နာမည္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အမွတ္အသား အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ရွင္းလင္း ေဖၚျပၾကပါတယ္။ အရာရာကို တစ္ဘက္သက္ ႐ႈျမင္သံုးသပ္တဲ့နည္းကို အျမင္က်ဥ္းစြာ တြယ္ကပ္ထားၾကတဲ့ အခါမွာသာ သည္းမခံႏိုင္မႈ၊ မာနတရားနဲ႕ ကိုယ္သာမွန္ စိတ္ထားေတြ ျဖစ္ပြါးေပၚေပါက္ လာတတ္ပါတယ္။ စဥ္းစားၾကည့္ပါ။ အဂၤလိပ္၊ ျပင္သစ္၊ တ႐ုတ္၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ လူ ၄ ဦး ေကာ္ဖီပန္းကန္ တစ္လံုးကို ၾကည့္ၾကတယ္ ဆိုပါစို႕။ အဲဒီပန္းကန္ကို အဂၤလိပ္က Cup လို႕ေခၚတယ္။ ျပင္သစ္က Tasse လို႕ေခၚတယ္။ တ႐ုတ္က Pei ၊ အင္ဒိုနီးရွားက Cawan လို႕ေခၚတယ္။ အဲဒါ သူ႕အေခၚမွန္တယ္၊ တစ္ျခားလူ႕အေခၚ မွားတယ္လို႕ ကိုယ့္အဘိဓာန္ ကိုယ္ကိုးကားၿပီး အေၾကာက္အကန္ ျငင္းခံုးေနၾကပါေရာ။ အဲဒီအခိုက္မွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တစ္ဦး ေရာက္လာၿပီး ဘာမွေျပာမေနဘဲ ေကာ္ဖီပန္းကန္ကို ေကာက္ယူၿပီး ေမာ့ေသာက္ျပစ္လိုက္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ သူက ဟိုလူေလးေယာက္ကို ေျပာလိုက္တယ္။ ဒီပန္းကန္ကို ဘယ္လိုပဲ မိတ္ေဆြတို႕ေခၚေခၚ လိုရင္းက ဒါကို ေကာ္ဖီေသာက္ဖို႕ အသံုးျပဳတာပါပဲ၊ ျငင္းခံုေနလို႕ ဘာအက်ိဳးရွိမလဲ၊ ေသာက္ဖို႕ပန္းကန္ကို ေသာက္လိုက္မွ အေမာေျပၿပီး လန္းဆန္းလာမွာေပါ့၊ အဲဒါ လိုရင္းပဲ။ ဒါဟာ ဘာသာတရားမ်ားအပၚ ဗုဒၶဘာသာကျမင္တဲ့ အျမင္၊ ထားတဲ့ စိတ္ထားပါပဲ။
ေမး - ဗုဒၶဘာသာဟာ သိပၸံနည္း က်ပါသလား။
ေျဖ - ဒီအေမးကို မေျဖမီ သိပၸံ ဆိုတဲ့ စကားလံုးရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို ရွာၾကည့္တာ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ အဘိဓာန္မ်ားက ဒီလိုဖြင့္ျပၾကပါတယ္။ သိပၸံ ဆိုတာ တကယ္ျဖစ္ေနတဲ့ သဘာ၀တစ္ခုကို လက္ေတြ႕မ်က္ျမင္ ၾကည့္႐ႈျခင္းႏွင့္ စမ္းသပ္ျခင္းတို႕အေပၚ အေျခခံၿပီး စနစ္တစ္ခု ေဖာ္ထုတ္တဲ့ပညာ၊ တိတိက်က် ေလ့လာစမ္းသပ္ သိရွိထားတဲ့ အရာတစ္ခုနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ သဘာ၀က်တဲ့ နည္းလမ္း ဥပေဒသမ်ား သတ္မွတ္ေဖၚျပတဲ့ ပညာပါပဲ။ အဲဒီပညာရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုခုလဲ သိပၸံပါပဲ။ ဗုဒၶဘာသာမွာ ဒီဖြင့္ဆိုခ်က္နဲ႕ မကိုက္ညီတဲ့ အခ်က္အလက္မ်ား ရွိေကာင္း ရွိႏိုင္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လဲ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ လိုရင္း တရားျဖစ္တဲ့ သစၥာေလးပါးကေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာ ကိုက္ညီပါတယ္။
ပထမဆံုး အမွန္တရားက ဒုကၡသစၥာပါ။ ဒီမွာ ဆင္းရဲျခင္းဆိုတာ ကိုယ္တိုင္ေတြ႕သိ ခံစားရတဲ့ အရာပါ။ သူ႕ကို အဓိပၸါယ္ သတ္မွတ္လို႕လဲ ရပါတယ္။ လက္ေတြ႕ ခံစား သိျမင္လို႕လဲ ရပါတယ္။
ဒုတိယ အမွန္တရားက သမုဒယသစၥာပါ။ လိုခ်င္တပ္မက္မႈ တဏွာကို ဆိုလိုပါတယ္။ ဆင္းရဲဒုကၡကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ အေၾကာင္းျဖစ္တဲ့ ဒီတဏွာဟာလဲ ကိုယ္တိုင္ ေတြ႕သိ ခံစားရတဲ့ အရာပါ။ အဓိပၸါယ္ သတ္မွတ္လို႕လဲ ရတယ္။ လက္ေတြ႕ ခံစား သိျမင္လို႕လဲ ရပါတယ္။ ဒီဒုကၡနဲ႕ ဒုကၡရဲ႕ အေၾကာင္းတရား အမွန္ကို ဒႆနပညာဆိုင္ရာ စကားလံုးေတြနဲ႕ ရွင္းျပဖို႕ မလိုပါဘူး။ ကိုယ္ေတြ႕ ခံစားသိျမင္ရတဲ့ အရာေတြပါ။
တတိယ အမွန္တရားကေတာ့ နိေရာဓသစၥာပါ။ ဆင္းရဲကုန္ဆံုးတဲ့သေဘာ၊ ဆင္းရဲၿငိမ္းတဲ့သေဘာပါ။ ဒီသေဘာကို အနႏၲ တန္ခိုးရွင္ဆိုသူ တစ္ဦးဦးကို အားကိုးလို႕ မရပါဘူး။ ယံုၾကည္႐ံုမွ် ဆုေတာင္႐ံုမွ်နဲ႕လဲ မရႏိုင္ပါဘူး။ ဆင္းရဲဒုကၡရဲ႕ အေၾကာင္းတရားကို ပယ္သတ္ႏိုင္မွပဲ ရပါတယ္။
စတုတၴ အမွန္တရားကေတာ့ ဆင္းရဲၿငိမ္းေစတဲ့ နည္းလမ္းျဖစ္တဲ့ မဂၢသစၥာပါ။ ဒီ ဆင္းရဲၿငိမ္းေရး နည္းလမ္းကလဲ ဒႆနပညာ သေဘာတရားေတြနဲ႕ လံုး၀ မသက္ဆိုင္ ပါဘူး။ သတ္မွတ္ေပးထားတဲ့ နည္းလမ္းအတိုင္း လက္ေတြ႕ က်င့္မွပဲ ရပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းကလဲ အစမ္းသပ္ခံ နည္းလမ္းပါ။ သိပၸံပညာမွာလိုပဲ ဗုဒၶဘာသာကို ရွင္းျပဖို႕လဲ အနႏၲ တန္ခိုးရွင္ အယူအဆကို လက္ခံဖို႕ မလိုပါဘူး။ ဗုဒၶဘာသာ ကိုယ္တိုင္က စၾကာ၀ဠာ ကမၻာေလာႀကီးရဲ႕ အလုပ္လုပ္ပံုကို သဘာ၀ နိယာမေတြနဲ႕ ရွင္းျပထားပါတယ္။ ဒီအခ်က္ အားလံုးက ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ သိပၸံနည္းက် အႏွစ္သာရကို ေသခ်ာစြာ ေဖၚေဆာင္ ေနပါတယ္။ ဒီမွာလဲ ကြၽႏု္ပ္တို႕ ဗုဒၶျမတ္စြာ အၿမဲတေစ ဆံုးမခဲ့တဲ့ အဆံုးအမက ကြၽႏု္ပ္တို႕ဟာ ဘယ္အရာကိုမဆို အကန္းယံု အရမ္းယံု မယံုမိၾကဖို႕၊ ေမးျမန္း၊ စံုစမ္း၊ စစ္ေဆး၊ စမ္းသပ္ၿပီးမွ ကိုယ္တိုင္ ေတြ႕သိခံစားရတဲ့ အရာေပၚမွာ အေျခခံၿပီး ယံုသင့္မွ ယံုဖို႕ပါပဲ။ ဒီအဆံုးအမမွာ တိက်တဲ့ သိပၸံနည္းက် အျမင္ ပါ၀င္ေနပါတယ္။
ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား ဆံုးမပံုက -
ဗ်ာဒိတ္စကား ဆို႐ံုနဲ႕ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
အစဥ္အဆက္ ယံုၾကည္လက္ခံလာတာ ျဖစ္႐ံုႏွင့္ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
သတင္းၾကားနဲ႕လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
ျမင့္ျမတ္တဲ့ က်မ္းစာမ်ားမွာ ပါ႐ံုနဲ႕လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
တဆင့္ စကားမွ်ႏွင့္လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
စဥ္းစားေတြးေခၚေရး တကၠေဗဒ၊ ဒႆနိကေဗဒေတြနဲ႕ ကိုက္ညီ႐ံုမွ်ႏွင့္လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
ေျပာတဲ့လူက ယံုၾကည္ထိုက္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္႐ံုမွ်ႏွင့္လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
မိမိဆရာ ျဖစ္႐ံုမွ်ႏွင့္လဲ မယံုၾကည္ပါႏွင့္။
သင္ကိုယ္တိုင္ ေကာင္းတဲ့အရာပဲ၊ အျပစ္ကင္းတဲ့ အရာပဲ၊ ပညာရွိတို႕ ခ်ီးမြမ္းအပ္တဲ့ အရာပဲ၊ လက္ေတြ႕ က်င့္ၾကည့္တဲ့ အခါမွာလဲ မုခ် ခ်မ္းသာေစႏိုင္တဲ့ အရာပဲလို႕ ကိုယ္ေတြ႕ သိျမင္ရတဲ့ အခါက်မွပဲ အဲဒါကို ယံုၾကည္ လက္ခံ လိုက္နာ က်င့္ၾကံပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာဟာ ျပည့္ျပည့္၀၀ သိပၸံ နည္းက်တယ္လို႕ မဆိုႏိုင္ေသာ္လဲ အေတာ္ ခိုင္မာတဲ့ သိပၸံနည္းက် သေဘာသဘာ၀ေတြေတာ့ ပါ၀င္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ တျခား ဘာသာတရားေတြထက္ ပိုၿပီး သိပၸံ နည္းက်တယ္လို႕ေတာ့ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။
ႏွစ္ဆယ္ရာစုႏွစ္မွာ အႀကီးျမတ္ဆံုး သိပၸံပညာရွင္ ျဖစ္တဲ့ အဲလ္ဘတ္အိုင္းစတိုင္းက ဗုဒၶဘာသာနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ ဒီလိုေျပာပါတယ္။ ေနာင္တစ္ခ်ိန္မွာ စၾက၀ဠာ တစ္ခုလံုး ကိုးကြယ္ၾကတဲ့ ဘာသာတရားတစ္ခု ျဖစ္ေပၚလာလိမ့္မယ္။ အဲဒီဘာသာတရားဟာ ထာ၀ရဘုရား အယူအဆကို လႊမ္းမိုးသြားလိမ့္မယ္။ တယ္ တရားေသ ၀ါဒကိုလေရွာင္လႊဲႏိုင္ လိမ့္မယ္။ သဘာ၀တရားႏွင့္ ဘာသာတရား ႏွစ္ခုလံုးကို လႊမ္းျခံဳမိတဲ့ ဒီဘာသာတရားဟာ ႐ုပ္နာမ္ႏွစ္ပါးလံုး ကိုယ္ေတြ႕ ခံစား သိျမင္မႈနဲ႕ အဓိပၸါယ္ ျပည့္၀တဲ့ ေပါင္းစည္း ညီၫြတ္မႈေပၚမွာ အေျခခံလိမ့္မယ္။ ဒီအခ်က္ေတြကို ဗုဒၶဘာသာက အေျဖေပးလိမ့္မယ္။ တကယ္လို႕သာ ေခတ္သစ္ သိပၸံနည္းက် လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္တဲ့ ဘာသာတရားတစ္ခု ရွိတယ္ဆိုရင္ အဲဒီ ဘာသာတရားဟာ ဗုဒၶဘာသာပဲ ျဖစ္လိမ့္မယ္။
ေမး - တျခား ဘာသာတရားမ်ားမွာ အမွားအမွန္ အယူအဆကို သူတို႕ ထာ၀ရဘုရား၊ နတ္ဘုရားမ်ားရဲ႕ပညတ္ေတာ္ေတြ ထဲမွ ရၾကပါတယ္။ သင္တို႕ ဗုဒၶဘာသာေတြက ထာ၀ရဘုရားကို မယံုၾကည္ၾကေတာ့ ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး အမွားအမွန္ကို သိၾကပါသလဲ။
ေျဖ - ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟတရားမ်ားမွာ အေျခခံၿပီး ကြၽႏု္ပ္တို႕ကို နိဗၺာန္မွ ေ၀ေစတဲ့ ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံမ်ားဟာ မေကာင္းမႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္ (အမွားေတြပါ)။ ေပးကမ္း လွဴဒါန္းျခင္း၊ ေမတၲာထားျခင္းႏွင့္ အသိပညာတို႕ အေပၚမွာ အေျခခံၿပီး ကြၽႏု္ပ္တို႕ရဲ႕ နိဗၺာန္သြားရာ လမ္းေၾကာင္းကို ရွင္းလင္းေပးတဲ့ ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံမ်ားသာလွ်င္ ေကာင္းမႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္(အမွန္ေတြပါ)။
ထာ၀ရဘုရားကို ဗဟိုထားတဲ့ ဘာသာတရားမ်ားမွာ အမွားအမွန္သိဖို႕ လိုအပ္တာ အားလံုးကေတာ့ ထာ၀ရဘုရား ေျပာတဲ့အတိုင္း လုပ္ဖို႕ ႀကိဳးစားျခင္းပါပဲ။
လူသားကို ဗဟိုထားတဲ့ ဗုဒၶဘာသာလို ဘာသာတရားမ်ားမွာ အမွားအမွန္ သိဖို႕ကေတာ့ မိမိကိုယ္ကို နက္နက္နဲနဲ သိရွိမႈ၊ နားလည္ သေဘာေပါက္မႈ တိုးတက္ျဖစ္ေပၚေအာင္ လုပ္ရပါတယ္။ နားလည္မႈေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ လိုက္နာက်င့္ၾကံမႈဟာ ပညတ္ခ်က္ တစ္ခုေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ နာခံမႈထက္ ပိုၿပီး အင္အားေကာင္းပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အမွားအမွန္ကို သိဖို႕ရာ ဗုဒၶဘာသာ တစ္ေယာက္ဟာ အရာသံုးခုကို ၾကည့္ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ (၁)ရည္ရြယ္ခ်က္၊
(၂)အလုပ္ေၾကာင့္ မိမိအေပၚမွာ အက်ိဳး သက္ေရာက္မႈႏွင့္
(၃)သူတပါးအေပၚမွာ အက်ိဳး သက္ေရာက္မႈမ်ားပါပဲ။
ဒါန၊ ေမတၲာ၊ ပညာတို႕အေပၚမွာ အေျခခံလို႕ ရည္ရြယ္ခ်က္က ေကာင္းရင္၊ ၿပီးေတာ့ မိမိကိုယ္ကိုလဲ (ပိုေပးကမ္း လွဴဒါန္းေအာင္၊ ပိုေမတၲာ ထားေအာင္၊ ပိုအသိပညာပြါးေအာင္) ကူညီရင္၊ ၿပီးေတာ့ သူတစ္ပါးကိုလဲ (ပိုေပးကမ္း လွဴဒါန္းေအာင္၊ ပိုေမတၲာ ထားေအာင္၊ ပိုအသိပညာပြါးေအာင္) ကူညီရင္ အဲဒီ အလုပ္ေတြဟာ ေကာင္းမႈကုသိုလ္ေတြ၊ ေကာင္းတဲ့ ကိုယ္က်င့္ တရားေတြပါပဲ။ တကယ္ေတာ့ ဒီအခ်က္ဟာ အမ်ိဳးမ်ိဳး အစားစား ေထြျပားလွပါတယ္။ တစ္ခါတရံမွာ ကိုယ္က အေကာင္းဆံုး ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႕ လုပ္လိုက္ေပးတဲ့လဲ ကိုယ့္အတြက္ျဖစ္ေစ၊ သူတစ္ပါးအတြက္ ျဖစ္ေစ ေကာင္းက်ိဳး ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတရံမွာ ကိုယ့္ ရည္ရြယ္ခ်က္က မေကာင္းေပတဲ့လဲ ကိုယ့္အလုပ္က သူတစ္ပါးကို ေကာင္းက်ိဳး ရေစတတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတရံမွာ ရည္ရြယ္ခ်က္ ေကာင္းေကာင္းနဲ႕ လုပ္တဲ့ အလုပ္က ကိုယ့္ကို အက်ိဳးရေစေပတဲ့ သူတစ္ပါးကို ထိခိုက္ေကာင္း ထိခိုက္တတ္ပါတယ္။ ဒီလို ကိစၥမ်ိဳးေတြမွာ အေကာင္းႏွင့္ အေတာ္အသင့္ေကာင္းတာ ေရာေနပါတယ္။ ရည္ရြယ္ခ်က္က မေကာင္းတဲ့အတြက္ အလုပ္ကလဲ ကိုယ့္ကိုေရာ သူတစ္ပါးကိုပါ အက်ိဳးမရေစဘူး ဆိုရင္ ဒီလို အလုပ္မ်ိဳးဟာ မေကာင္းပါဘူး။ ရည္ရြယ္ခ်က္ ေကာင္းလို႕ အလုပ္ကလဲ ကိုယ့္ကိုေရာ သူတစ္ပါးကိုပါ ေကာင္းက်ိဳး ရေစတယ္ဆိုရင္ ဒီလို အလုပ္မ်ိဳးဟာ အျပည့္အ၀ ေကာင္းတဲ့ အလုပ္ပါ။
ေမး - ဒါျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာမွာ ကိုယ္က်င့္တရားႏွင့္ ပတ္သက္တဲ့ က်င့္၀တ္ေတြ ရွိပါသလား။
ေျဖ - ရွိပါတယ္။ ငါးပါးသီလဟာ ဗုဒၶဘာသာ ကိုယ္က်င့္တရားရဲ႕ အေျခခံ က်င့္၀တ္ပါပဲ။ ပထမ သိကၡာပုဒ္က သတၲ၀ါကို ထိခိုက္ နာက်င္ေစျခင္း၊ သတ္ျဖတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယက ခိုးမႈမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ တတိယက ကာမဂုဏ္ ကိစၥေတြမွာ ေဖါက္ျပန္ မွားယြင္းစြာ က်င့္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ စတုတၴက လိမ္ညာေျပာဆိုျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ပဥၥမက မူယစ္ေစတတ္တဲ့ အရက္ေသစာႏွင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးမွန္သမွ် ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းမ်ားပါပဲ။
ေမး - ဒါေပမယ့္ တစ္ခါတရံမွာ သတ္ျဖတ္တာဟာ ေကာင္းတာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဥပမာ - ေရာဂါ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေစတဲ့ ပိုးကိုသတ္တာ သင့္ကို သတ္မည့္လူကို သတ္တာမ်ိဳးေပါ့။
ေျဖ - သင့္အတြက္ေတာ့ ေကာင္းမွာေပါ့။ အဲဟို အသတ္ခံရတဲ့ ပိုးမႊား၊ အသတ္ခံရတဲ့လူမွာ ဘယ္လိုေနမလဲ။ သင္ အသက္ရွင္ေနခ်င္သလို သူတို႕လဲ အသက္ရွင္ ေနခ်င္တာေပါ့။ သင္ေရာဂါျဖန္႕ပိုးကို သတ္ဖို႕ ဆံုးျဖတ္တဲ့ အခါမွာ ကိုယ့္ကို စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈ(ေကာင္းတာ)ႏ
ေမး - သင္တို႕ ဗုဒၶဘာသာေတြဟာ ပုရြက္ဆိတ္ေတြ၊ ၾကမ္းပိုးေတြႏွင့္ ပတ္သက္လို႕ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾက လြန္းပါတယ္။
ေျဖ - ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ ခြဲျခားမႈ မရွိိဘဲ အားလံုးကို လႊမ္းျခံဳမိတဲ့ သနားၾကင္နာ က႐ုဏာတရား တိုးပြါးဖို႕ ႀကိဳးစားေနၾကပါတယ္။ သူတို႕ဟာ ကမၻာေလာကႀကီးကို သတၲ၀ါတိုင္း သူ႕ေနရာႏွင့္သူ၊ သူ႕လုပ္ငန္းေဆာင္တာႏွင့္သူ အသီးသီး စုေပါင္း ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အေပါင္းအဖြဲ႕ႀကီး တစ္ခုအျဖစ္ ျမင္ၾကပါတယ္။ ကြၽႏု္ပ္တို႕ဟာ သဘာ၀တရားရဲ႕ သိမ္ေမြ႕တဲ့ ခ်ိန္ညီမႈကို ဖ်က္ဆီးမပစ္မီ ကြၽႏု္ပ္တို႕ သတိထားသင့္တယ္လို႕ ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ သဘာ၀တရားကို အျပည့္အ၀ လက္၀ါးႀကီးအုပ္ သံုးစားျခင္း၊ ေလ်ာ့သြားတာကို ျပန္ျဖည့္မေပးဘဲ သဘာ၀တရားရဲ႕ ေနာက္ဆံုး အစက္ အေပါက္ကေလး တစ္ခုကိုေတာင္မွ မရမက ျဖစ္ၫွစ္ယူျခင္း၊ သဘာ၀တရားကို အႏိုင္ယူျခင္း၊ လႊမ္းမိုးျခင္းမ်ား အေပၚမွာ အေလးေပးထားတဲ့ အဲဒီ ယဥ္ေက်းမႈကိုပဲ ၾကည့္ပါဦး။ အခု သဘာ၀က ေတာ္လွန္ တိုက္ခိုက္ေနပါၿပီ။ ေလဟာ အဆိပ္ သင့္ေနပါၿပီ။ ျမစ္ေရေတြ ညစ္ညမ္းၿပီး ခန္းေျခာက္ကုန္ၾကၿပီ။ လွပတဲ့ တိရစၦာန္ မ်ိဳးစိတ္ေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာဟာ မ်ိဳးသုဥ္းကုန္ၾကပါၿပီ။ ေတာင္ေတြေပၚမွာ သစ္ပင္ ကင္းမဲ့ၿပီး ေတာင္ကတံုးေတြ ျဖစ္ကုန္ၾကၿပီ။ ေရတိုက္စားကုန္ၾကၿပီ။ ရာသီဥတုေတာင္မွ ေျပာင္းလဲ ေနပါၿပီ။ လူေတြဟာ ႀကိတ္ေခ်ဖို႕၊ ဖ်က္ဆီးဖို႕၊ သတ္ျဖတ္ဖို႕၊ စိတ္ေစာေနမႈကေလး နည္းနည္း ေလွ်ာ့ေပးလိုက္ရင္ပဲ အခုေျပာခဲ့တဲ့ ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့ အေျခအေနေတြ ျဖစ္ေပၚလာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကြၽႏု္ပ္တို႕ အားလံုးဟာ သဘာ၀ရဲ႕ အသက္ကို ေလးစားမႈ နည္းနည္းေလးပဲျဖစ္ျဖစ္ ပိုတိုးလာေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ၾကပါတယ္။ ဒါဟာ သတၲ၀ါရဲ႕ အသက္ကို သတ္ျဖတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း ဆိုတဲ့ ပထမ သိကၡာပုဒ္က ေျပာျပေနတဲ့ အခ်က္ပါပဲ။
ေမး - ဒါေပတဲ့ မုသာ၀ါဒနဲ႕ ပတ္သက္တာ က်ေတာ့ ဘယ္လိုလဲ။ မုသား မေျပာဘဲ ေနလို႕ ျဖစ္ပါ့မလား။
ေျဖ - လူ႕အသိုင္းအ၀န္းထဲမွာ ျဖစ္ေစ၊ စီးပြါးေရး ေလာကထဲမွာ ျဖစ္ေစ မုသားမပါဘဲ ေနထိုင္လုပ္ကိုင္ဖို႕အမွန္တကယ္ မျဖစ္ဘူးဆိုရင္ ဒီလို ထိတ္လန္႕စရာေကာင္းတဲ့ အက်င့္ပ်က္မႈမ်ိဳးကို ေျပာင္းလဲ ပစ္သင့္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဆိုတာ ပိုၿပီး ေတာ္တည့္မွန္ကန္ဖို႕၊ ပိုၿပီး ႐ိုးသားေျဖာင္မတ္ဖို႕ ႀကိဳးစားရင္း ျပႆနာနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ လက္ေတြ႕ လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္ဖို႕ သႏၷ႒ာန္ခ်ထားတဲ့ လူမ်ိဳးပါ။
ေမး - ေကာင္းၿပီ။ ဒါျဖင့္ အရက္ႏွင့္ ပတ္သက္လို႕ ဘယ္လိုလဲ။ နည္းနည္းပါးပါးေလး ေသာက္တာကေတာ့ မထိခိုက္တာ ေသခ်ာပါတယ္။
ေျဖ - လူေတြဟာ အရက္ကို အရသာခံဖို႕ မေသာက္ၾကပါဘူး။ သူတို႕ တစ္ေယာက္တည္း ေသာက္တဲ့အခါ စိတ္ေျပလက္ေပ်ာက္ ေသာက္ၾကတာပါ။ လူမႈေရး အေနနဲ႕ ေသာက္တဲ့အခါ အမ်ားႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ျဖစ္ေစဖို႕ ေသာက္ၾကတာပါ။ သို႕ေသာ္လဲ အရက္ကို နည္းနည္းေလးပင္ ေသာက္ဦးေတာ့ စိတ္ဓါတ္ ပ်က္စီးၿပီး သတိလက္လြက္ ျဖစ္ေစပါတယ္။ အမ်ားႀကီး ေသာက္ရင္ေတာ့ ပ်က္စီးေတာ့တာပါပဲ။
ေမး - ဒါေပတဲ့ နည္းနည္းပါးပါးေသာက္တာဟာ သီလ မက်ိဳးဘူး မဟုတ္လား။ နည္းနည္းေလးပဲဟာ။
ေျဖ - ဟုတ္ပါတယ္။ နည္းနည္းေလးပါပဲ။ ဒါေပတဲ့ နည္းနည္းေတာင္မွ မေစာင့္ထိန္းႏိုင္ရင္ သင့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာ မခိုင္မာဘူးေပါ့။ မဟုတ္ဘူးလား။
ေမး - ငါးပါးသီလဟာ အျပဳသေဘာ မဟုတ္ပါဘူး။ ငါးပါးသီလက သင့္ကို မလုပ္ဖို႕ပဲ ေျပာတယ္။ လုပ္ဖို႕က်ေတာ့ မေျပာဘူး။
ေျဖ - ငါးပါးသီလဟာ ဗုဒၶဘာသာ ကိုယ္က်င့္တရားရဲ႕ အေျခခံ က်င့္၀တ္မွ်ပါပဲ။ က်င့္၀တ္အားလံုး မဟုတ္ပါဘူး။ ကြၽႏု္ပ္တို႕ရဲ႕ မေကာင္းတဲ့ အျပဳအမူေတြကို မွတ္သားထားၿပီးေတာ့ အဲဒါေတြကို မလုပ္မိေအာင္ ႀကိဳးစားျခင္းအားျဖင့္ ကိုယ္က်င့္တရားကို စ ရပါတယ္။ ဥပမာ - စကားေျပာတယ္ ဆိုၾကပါစို႕။ မုသားေျပာမႈကို ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းအားျဖင့္ စ သင့္ေၾကာင္း ျမတ္စြာဘုရား မိန္႕ေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒီလို ေရွာင္ၾကဥ္ၿပီးေတာ့ မွန္တဲ့စကား ႏူးညံ႕သိမ္ေမြ႕တဲ့စကား၊ ယဥ္ေက်းဖြယ္ရာစကား၊ အခ်ိန္ကာလႏွင့္ ကိုက္ညီတဲ့စကားကို ေျပာရပါမယ္။ ဗုဒၶျမတ္စြာက ေအာက္ပါအတိုင္း မိန္႕ေတာ္မူပါတယ္။ မမွန္ေသာ စကားကို ေရွာင္ၾကဥ္သူသည္ မွန္ေသာစကား၊ အားကိုးထိုက္ေသာစကား၊ ယံုၾကည္ထိုက္ေသာစကား၊ မွီခိုအားထားထိုက္ေသာ စကားိကု ေျပာသူျဖစ္သည္။ သူသည္ ေလာကကို မလိမ္ညာ မလွည္႕စားေပ။ ဂံုးေခ်ာစကား ေရွာင္ၾကဥ္သူသည္ လူအမ်ားၾကားတြင္ စိတ္၀မ္း ကြဲျပားေစဖို႕ရာ ဤေနရာ၌ ၾကားေသာစကားကို ထိုေနရာ၌ မေျပာၾကားေပ။ ထိုေနရာ၌ ၾကားေသာ စကားကို ဤေနရာ၌ မေျပာၾကားေပ။ သူသည္ စိတ္၀မ္းကြဲျပား ေနသူမ်ားကို အေစ့အစပ္စကား ေျပာၾကား ေလ့ရွိ၏။ ခင္မင္ေနသူမ်ားကို ပိုမိုခ်စ္ခင္ေအာင္ အားေပးစကား ေျပာၾကားတတ္၏။ ညီညြတ္မႈသည္ သူ၏ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ၊ ညီညြတ္မႈသည္ သူ၏ ၀မ္းေျမာက္မႈ၊ ညီညြတ္မႈသည္ သူ၏ ခ်စ္ခင္မႈျဖစ္သည္။ ဤသည္မွာ သူစကားေျပာရာတြင္ ပါ၀င္ေသာ စိတ္ထား ေစတနာျဖစ္သည္။ ၾကမ္းတမ္း ႐ိုင္းစိုင္းေသာ စကားကို ေရွာင္ၾကဥ္သူသည္ အျပစ္ကင္းေသာ စကား၊ နား၀င္သာေသာ စကား၊ ႏွစ္သက္ဖြယ္ေသာ စကား၊ စိတ္ႏွလံုးသို႕ သက္၀င္ေသာ စကား၊ ယဥ္ေက်းေသာ စကား၊ အမ်ားႏွစ္သက္ သေဘာက်ေသာ စကားကို ေျပာဆိုတတ္၏။ အက်ိဳးမရ အႏွစ္သာရ မရွိေသာ စကားကို ေရွာင္ၾကဥ္သူသည္ အခ်ိန္ကာလႏွင့္ ကိုက္ညီေသာ စကား၊ မွန္ေသာစကား၊ အက်ိဳးရွိေသာ စကား၊ တရားႏွင့္ စပ္ေသာ စကား၊ က်င့္၀တ္ႏွင့္ စပ္ေသာ စကားကို ေျပာဆိုတတ္၏။ သူသည္ စိတ္ႏွလံုး၌ သိုမွီထားထိုက္ေသာ စကား၊ အခ်ိန္ကာလႏွင့္ ေလ်ာ္ေသာစကား၊ သင့္ေလ်ာ္ ေလ်ာက္ပတ္ေသာ စကား၊ အဓိပၸါယ္ ျပည့္၀ေသာစကား၊ အက်ိဳးစီးပြါးႏွင့္ စပ္ေသာ စကားကို ေျပာဆိုတတ္၏။
ေမး - ထာ၀ရဘုရား သို႕မဟုတ္ တန္ခိုးရွင္ဘုရားမ်ားရဲ႕ တန္ခိုးကို အားကိုးအားထားမွသာလွ်င္ လူေကာင္းတစ္ေယာက္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႕ တခ်ိဳ႕ ေျပာၾကပါတယ္။ (အဲဒါ ဘယ္လို အေဘာရပါသလဲ။)
ေျဖ - ဒါကေတာ့ လံုး၀ မွားပါတယ္။ ျမင့္ျမတ္တဲ့ အျပစ္ကင္းတဲ့ အျပဳအမူေတြကို ျပဳမူေနၾကတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ၊ ဘယ္ဘာသာမွ မကိုးကြယ္သူေတြ သန္းခ်ီရွိၾကပါတယ္။ သူတို႕ဟာာ တစ္ခါတေလမွသာ မဟုတ္ဘဲ အျမဲတေစ ျမင့္ျမတ္တဲ့ အျပစ္ကင္းတဲ့ အျပဳအမူေတြကို ျပဳမူေနၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမင့္ျမတ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ထူး တစ္ေယာက္ကို ယံုၾကည္ေနၾကတဲ့ လူမ်ားအၾကားမွာ ေတြ႕ရတတ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးလိုပါပဲ။ သင္ဟာ ႐ိုးသားစြာ ႀကိဳးစားရင္ သင့္ရဲ႕ အျပဳအမူေတြကို စင္ၾကယ္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ လံုး၀ အျပည့္အစံု မစင္ၾကယ္ႏိုင္ေတာင္မွ ပိုၿပီး စင္ၾကယ္ေအာင္ ႀကိဳးစား လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တာကေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။
ေမး - ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ သက္သက္လြတ္ သမားေတြ ျဖစ္သင့္တယ္ မဟုတ္လား။
ေျဖ - အဲဒီလိုျဖစ္ဖို႕ မလိုအပ္ပါဘူး။ ဗုဒၶျမတ္စြာဟာ သက္သက္လြတ္သမားမဟုတ္ပါဘူး။ သူ႕ရဲ႕ တပည့္မ်ားကိုလဲ သက္သက္လြတ္စားဖို႕ မမိန္႕ၾကားပါဘူး။ ဒီေခတ္မွာေတာင္မွ သက္သက္လြတ္သမား မဟုတ္ဘဲ စိတ္ေကာင္း ႏွလံုးေကာင္းရွိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ အမ်ားႀကီးပါပဲ။
ေမး - ဒါေပတဲ့ သင္ အသားစားရင္ သတၲ၀ါတစ္စံုတစ္ဦး ေသတဲ့အတြက္ သင့္မွာ သြယ္၀ိုက္ေသာအားျဖင့္ တာ၀န္ရွိပါတယ္။ အဲဒါဟာ ငါးပါးသီလထဲက ပထမ သိကၡာပုဒ္ကို ခ်ိဳးတာ မဟုတ္ပါဘူးလား။
ေျဖ - မွန္ပါတယ္။ တစ္စိတ္ တစ္ေဒသအားျဖင့္ သြယ္၀ိုက္ၿပီးတာ၀န္ရွိပါတယ္။ သုိ႕ေသာ္လဲ သင္ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္ စားတဲ့အခါလဲ အတူတူပါပဲ။ လယ္ယာဦးႀကီးက ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြ ပိုးေပါက္မပါဘဲ သင့္ ထမင္းစားပြဲေပၚ ေရာက္ေအာင္ အဆိပ္ေတြ ဖ်န္းေပးရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ သင့္ သားေရခါးပတ္အတြက္၊ လက္ဆြဲအိပ္အတြက္၊ သင္သံုးတဲ့ ဆပ္ျပာခ်က္ဖို႕ အမဲဆီ၊ ၿပီးေတာ့ တျခား တိရစၦာန္ သားေရနဲ႕ လုပ္ထားတဲ့ ပစၥည္းေတြ၊ ဒါေတြအတြက္ တိရစၦာန္ေတြကို သတ္ရပါတယ္။ တျခား သတၲ၀ါ ေသတဲ့အတြက္ တစ္နည္းနည္းနဲ႕ သြယ္၀ိုက္ၿပီး တာ၀န္ မရွိေအာင္ အသက္ရွင္ေနဖို႕ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒါဟာ ဒုကၡသစၥာရဲ႕ ပံုစံ တစ္ခုပါပဲ။ သူလို ကိုယ္လို သာမာန္ အသက္ရွင္ေနတာဟာ ဆင္းရဲပါတယ္။ ေက်နပ္ဖြယ္ မရွိပါဘူး။ သင္ ပါဏာတိပါတ သိကၡာပုဒ္ ေဆာက္တည္တဲ့ အခါမွာ သတၲ၀ါရဲ႕ အသက္ကို သတ္ျခင္းအတြက္ တိုက္႐ိုက္ တာ၀န္ မရွိေအာင္ ႀကိဳးစား ေရွာင္ၾကဥ္ရပါတယ္။
ေမး - မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ အသား မစားၾကဘူး မဟုတ္လား။
ေျဖ - အဲဒါ မမွန္ပါဘူး။ တ႐ုတ္ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာက သက္သက္လြတ္စားဖို႕ အလြန္ အေလးထားေပတဲ့ တိဘက္ႏွင့္ ဂ်ပန္မွာရွိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာေတြ ကေတာ့ အမ်ိဳးသား အမ်ိဳးသမီးေရာ ဘုန္းႀကီးေတြပါ အသားစားတဲ့ အေလ့ ရွိပါတယ္။
ေမး - သို႕ေသာ္လဲ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တစ္ေယာက္ဟာ သက္သက္လြတ္သမားပဲ ျဖစ္သင့္တယ္လို႕ ကြၽႏု္ပ္ထင္ေနတုန္းပဲ။
ေျဖ - လူတစ္ေယာက္ဟာ သက္သက္လြတ္ ၀ါဒကို တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ က်င့္သံုးၿပီး တကိုယ္ေကာင္းဆန္မယ္၊ မ႐ိုးေျဖာင့္ဘူး၊ ယုတ္ညံ့ နိမ့္က်မယ္ဆိုရင္ ေနာက္တစ္ေယာက္က သက္သက္လြတ္သမားေတာ့ မဟုတ္ဘူး၊ ကိုယ္ခ်င္စာတရားရွိတယ္၊ ရက္ေရာတယ္၊ သနားၾကင္နာတတ္တယ္ဆိုရင္ ဒီလူ ႏွစ္ေယာက္ထဲက ဘယ္သူဟာ ပိုေတာ္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျဖစ္မလဲ။ ေမးသူ - ႐ိုးေျဖာင့္ၿပီး သနား ၾကင္နာတတ္တဲ့လူက ပိုေတာ္ပါတယ္။ ေျဖသူ - ဘာေၾကာင့္ပါလဲ။ ေမးသူ - ဒီလို ပုဂၢိဳလ္က စိတ္ေကာင္း ႏွလံုးေကာင္း ရွိေၾကာင္း ထင္ရွားလို႕ပါ။ ေျဖသူ - အတိအက် မွန္ပါတယ္။ အသား မစားတဲ့ လူက စိတ္ထား မျဖဴစင္ဘဲ ရွိတတ္သလို အသားစားတဲ့လူက စိတ္ႏွလံုး ျဖဴစင္ေနတာလဲ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဗုဒၶတရားေတာ္မွာ အေရးႀကီးတာက စိတ္ႏွလံုးရဲ႕ အရည္အခ်င္းပါ။ အစားအစာမွာပါတဲ့ အရာ မဟုတ္ပါဘူး။ မ်ားစြာေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ အသားမစားဖို႕က်ေတာ့ သိပ္ဂ႐ုစိုက္ၾကတယ္။ တစ္ကိုယ္ေကာင္း ဆန္တာ၊ မ႐ိုးေျဖာင့္တာ၊ ရက္စက္တာ၊ မနာလို ၀န္တိုတာေတြ ကိုေတာ့ ေၾကာင့္ၾကခံၿပီး မစဥ္းစားၾကဘူး။ လုပ္ဖို႕ လြယ္ကူတဲ့ အစားအစာ ေျပာင္းလဲတာကိုေတာ့ လုပ္ၾကတယ္။ လုပ္ဖို႕ ခက္တဲ့ စိတ္ထား ေျပာင္းဖို႕က်ေတာ့ မလုပ္ၾကဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သက္သက္လြတ္စားသူ ဟုတ္သည္ျဖစ္ေစ၊ မဟုတ္သည္ျဖစ္ေစ ဗုဒၶဘာသာမွာ အေရး အႀကီးဆံုးက စိတ္ထား ျဖဴစင္ဖို႕ပဲဆိုတာ မွတ္ထားပါ။
( ႏွစ္သစ္မွာ ျမန္မာျပည္သူ ျပည္သား အေပါင္း ေဘးကင္းရန္ကြာ စိတ္ေအးခ်မ္းေျမ႔ရပါေစသား ။)
ဟဲဟိုးမေတာ္တဆမႈတြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့ေသာ ခရီးသည္မွာ ေပ်ာက္ဆံုးေနသည့္ မႏြဲ႕လင္းရွိန္(Tour Guide) ျဖစ္ေၾကာင္း သက္ဆိုင္ရာမွ အတည္ျပဳေပးေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
ခရီးသည္မဟုတ္ဘဲ လမ္းေပၚမွ ဆိုင္ကယ္စီးေနရင္း ထိခိုက္ေသဆံုးသြားသူမွာ ဦးျပားဟု သိရွိရပါသည္။
အဲပုဂံမိသားစုအေနျဖင့္ က်န္ရစ္သူမိသားစုမ်ားႏွင့္အတူ ထပ္တူထပ္မွ် ဝမ္းနည္းမိပါသည္။ ေကာင္းရာမြန္ရာ သို႕ ေရာက္ရွိပါေစေၾကာင္းကိုလည္း ဆုေတာင္းေမတၱာပို႕သလ်က္ ရွိပါသည္။
က်န္ခရီးသည္မ်ားအနက္မွ စဝ္စံထြန္းေဆးရံုသို႕ ၉ ဦးေရာက္ရွိေနပါသည္။ ဂ ဦးမွာ မစိုးရိမ္ရေသာ ဒဏ္ရာရရွိၿပီး ၁ ဦးမွာ ၄င္း၏ ခရီးသြားေဖာ္အတြက္ အေဖာ္လိုက္သြားျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း သိရွိရပါသည္။ ၄င္းခရီးသည္မ်ား ကိုလည္း ရန္ကုန္သို႕ ျပန္လည္ ေခၚေဆာင္ရန္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေနပါသည္။
အဲပုဂံေလေၾကာင္းလိုင္း အေနျဖင့္ လိုအပ္ေသာ တာဝန္ယူမႈအားလံုးကို တာဝန္ယူေျဖရွင္းေပးမည္ျဖစ္ပါေၾကာင္းကိုလည္း အသိေပးေၾကျငာအပ္ပါသည္။
ဓာတ္ပုံ ...ကိုဆန္နီ
